Çalıştıkça emekli aylığının düşmesine ‘Dur’ denilmeli

Her ne kadar “Sosyal güvenlik tek çatı altında toplandı” deniliyorsa da bağlanan aylıkların tutarı yönünden, Bağ-Kur ve SSK emeklilerine kıyasla devlet memurları daha avantajlılar...

ÇALIŞTIKÇA AZALAN AYLIK

SSK’lı (4/a’lı) veya Bağ-Kur’lu (4/b’li) olarak çalışanlar, 1 Ekim 2008’den itibaren asgari ücretle ne kadar çok çalışır ve çok süre ile prim öderlerse ödesinler, üzerinden prim ödedikleri tutar yaklaşık 2.400-2.700 TL aralığında olduğu sürece, bağlanacak emekli aylıkları o kadar düşük oluyor.

Başka bir anlatımla, “az çalışan çok, çok çalışan az” emekli aylığı alıyor.

Diyeceksiniz ki; “İnanılır gibi değil”.

İster inanın ister inanmayın, mevzuat ve uygulama böyle!..

NİÇİN BÖYLE?

SSK’lı (4/a’lı) bir ücretlinin veya Bağ-Kur’lunun emekli aylığı; “Aylık bağlama oranı X Ortalama aylık kazanç” formülüne göre hesaplanıyor.

Demek ki aylık bağlama oranı ve ortalama aylık kazanç yüksek olduğu ölçüde daha fazla emekli aylığı bağlanıyor. Bu da ücretlinin prim tutarı ve prim ödeme gün sayısı ne kadar yüksekse, o kadar fazla aylık bağlanacağı anlamına geliyor.

Emekli aylıklarının hesaplanmasında “üç dönem” var.

- Birinci Dönem: 31.12.1999 günü ve öncesinde prim ödeyenler,

- İkinci Dönem: 2.000 -30.09.2008 arasındaki çalışmalar ve prim ödeyenler,

- Üçüncü Dönem: 1.10.2008 ve sonrasındaki çalışmalar ve prim ödeyenler.

Bu dönemlerden üçüncüsüne göre, her hal ve koşulda, en düşük emekli aylığı bağlanıyor. Adlarına (aylık 2.400-2.700 TL’den az kazanç bildirilerek) prim ödendiği her ay, ileride alınacak emekli aylığı düşecek.

Nasıl fıkra gibi değil mi?

Dönüp bakıyoruz; özellikle 1 Ekim 2008 sonrasında, çalışma süresi arttıkça, bağlanacak “emekli aylığı” daha düşük oluyor!

ASGARİ ÜCRET İLE 3 KATI AYNI

Mevcut sisteme göre, “asgari ücret alan birisi” ile “2.400 TL ya da 2.700 TL ücret alanın”, emekli olması halinde bağlanacak emekli aylığı 5 TL,10 TL gibi anlamsız bir fark dışında değişmiyor. Bu durum da taban aylık uygulamasından ileri geliyor.

Şu anda, sigorta primlerini tavandan (yani 6.360,90 TL’den) ödeyenlerin bağlanacak emekli aylıkları ayda 6 TL, 7 TL civarında artıyor. Asgari ücretlilerin ise her ay

2 TL civarında düşüyor.

Bu uygulama, ücretin düşük gösterilmesi şeklinde “kayıt dışı istihdamı” da teşvik ediyor. Bazı işverenler, örneğin 2.500 TL ücret alan işçisine “Evladım bordroda asgari ücretten göstermemle, 2.500 TL’den göstermem emekli aylığını etkilemiyor” diyebiliyor. İşçi o aşamada olayın “kıdem tazminatı” boyutunu da düşünmediğinden ya da iş bulmak ciddi bir sorun olduğundan, sesini çıkarmayabiliyor.

ERKEN EMEKLİLİĞE TEŞVİK

Mevcut sistem işçileri erken emekliliğe teşvik ediyor.

İşçi emekli oluyor, kıdem tazminatını alıyor. Ardından başka bir işyerinde ya da aynı işyerinde, destek primine tabi olarak hem emekli aylığı hem de ücret alarak çalışıyor.

Oysa sistem geç emekli olmayı ve çalıştıkça daha fazla emekli aylığı bağlanmasını sağlayan ve özendiren bir sistem olmalı.