Bono ve tahvilde haksız rekabet

Rekabet konusu olay, finansman sağlamak amacıyla yapılan borçlanmalarla ilgili... Bilindiği gibi, devletin ve özel sektörün, finansman sağlamak için başvurduğu yöntemlerden biri de, bono ve tahvil ihraç etmek. Ancak, Devlet; kendi ihraç ettiği Hazine bonosu ve devlet tahvillerine, ‘‘çok özel bazı avantajlar’’ sağlarken, özel sektörün ihraç ettiği ‘‘finansman bonosu’’ ve ‘‘anonim şirket tahvili’’ne, bırakınız avantaj sağlamayı, ciddi anlamda bazı yükler getiriyor.

Tablonun incelenmesinden de farkedileceği gibi, özel sektörün ihraç ettiği finansman bonosu ve tahviller ile Devletin ihraç ettiği Hazine Bonosu ve Devlet tahvillerinin, vergilendirilme yönünden kıyaslanması sonucu, ortaya ‘‘çarpık bir tablo’’ çıkıyor. Devlet, kendi ihraç ettiği borçlanma kağıtlarını alanlara ‘‘vergi istisnası’’ ve ‘‘sıfır oranlı stopaj’’ gibi, çok önemli avantajlar sağlamakta ancak aynı avantajdan özel sektör tahvil ve bonoları yararlandırılmamaktadır.

EKONOMİYİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

Türkiye'de 1980'lerde başlayan, ekonomideki yeniden yapılanma süreci ile oluşan özel sektör piyasasında, ihraç edilen tahvil tutarı 650 milyon dolara yaklaşmıştı. Şimdi ise neredeyse yok denecek düzeyde... Özellikle son yıllarda, artan kamu açıkları nedeniyle, Hazine'nin borçlanma ihtiyacı artmış bu da Devletin Hazine bonosu ve tahvil yoluyla borçlanabilmesi için, sürekli olarak ‘‘çok özel vergi avantajları’’ getirilmesi sonucunu doğurmuş, bu arada özel kesim de dışlanmıştır.

Sermaye piyasası mevzuatı ile düzenlenen, değişik özel sektör tahvilleri var. Örneğin; kára iştirakli tahviller, hisse senedi ile değiştirilebilir tahviller, banka garantili tahviller, bunların başlıcaları...

Özel sektör tahvil ve bonoları, sermaye ihtiyacının yüksek olduğu Türkiye'de, yatırımları hızlandırmak ve ekonomide canlılık yaratabilmek için son derece önemli. Tasarrufçu açısından da, devlet tahvili ve Hazine bonosuna kıyasla, yüksek getiri sağlayan bir enstrüman.

Devletin yatırımlara ayırdığı pay, her yıl azala azala neredeyse kuşa döndü. Daha uzun süre de böyle devam edeceğe benziyor. Bu aşamada yapılacak olan belli; özel sektörün yapacağı yatırımların desteklenmesi ve tıkanıklıkların önünün açılması gerekiyor. Bunun için alınacak önlemlerden biri de, Devletin, kendi kağıtlarına sağladığı özel vergi avantajları ile özel sektör aleyhine yarattığı haksız rekabete son verip, ekonomiye taze bir kan pompalamak olmalı...