3 bin liranın altında ücret alan milyonlarca kişinin suçu ne?

Bunların da 13 milyon 162 bin 369’u SSK’lı (4/a’lı) işçi olarak çalışıyor.
İşçi olarak çalışanların da yaklaşık 10 milyonu ayda 3 bin liranın altında ücret alıyor. Bunlardan 8 milyonu açısından, “emekli aylığı” yönünden ciddi bir sorun var.
İşte.. yazımızın konusu bu 8 milyon ücretliyle ilgili.

ÇALIŞTIKÇA AZALAN AYLIK

Aylık brüt kazancı, Sosyal Güvenlik Kurumu’na 3 bin liranın altında beyan edilenler veya Bağ-Kur’lu olarak aylık bin liranın altında prim ödeyenlerin, ileride emekli olduğunda “bağlanacak emekli aylığı” sürekli düşüyor.
SSK’lı (4/a’lı) olarak çalışanlar 3 bin TL’ye kadar ücretle, Bağ-Kur’lu (4/b’li)’ler ise 1.000 TL’ye kadar prim ödeyerek çalışırlarsa ve prim öderlerse, bağlanacak emekli aylıkları o kadar düşük oluyor.
Diyeceksiniz ki; “İnanılır gibi değil”.
İster inanın ister inanmayın, mevzuat ve uygulama böyle!..

NİÇİN BÖYLE?

SSK’lı (4/a’lı) bir ücretlinin veya Bağ-Kur’lunun emekli aylığı; “Aylık bağlama oranı X Ortalama aylık kazanç” formülüne göre hesaplanıyor.
Demek ki aylık bağlama oranı ve ortalama aylık kazanç yüksek olduğu ölçüde daha fazla emekli aylığı bağlanıyor. Bu da ücretlinin prim tutarı ve prim ödeme gün sayısı ne kadar yüksekse, o kadar fazla aylık bağlanacağı anlamına geliyor.
Emekli aylıklarının hesaplanmasında “üç dönem” var.
-Birinci Dönem: 31.12.1999 günü ve öncesinde prim ödeyenler,
-İkinci Dönem: 1.1.2000 -30.09.2008 arasındaki çalışmalar ve prim ödeyenler,
-Üçüncü Dönem: 1.10.2008 ve sonrasındaki çalışmalar ve prim ödeyenler.
Bu dönemlerden üçüncüsüne göre, her hal ve koşulda, en düşük emekli aylığı bağlanıyor. Adlarına (aylık 3.000 TL’den az kazanç bildirilerek) prim ödendiği her ay, ileride alınacak emekli aylığı düşecek.
Nasıl fıkra gibi değil mi?
Dönüp bakıyoruz; özellikle 1999’dan önce sigortalı çalışmaya başlayanların 1 Ekim 2008 sonrasında, çalışma süresi arttıkça, bağlanacak “emekli aylığı” daha düşük oluyor!

ASGARİ ÜCRET İLE 3 KATI AYNI

Mevcut sisteme göre, “asgari ücret alan birisi” ile “3.000 TL’ye kadar ücret alanın”, emekli olması halinde bağlanacak emekli aylığı 5 TL, 10 TL gibi anlamsız bir fark dışında değişmiyor. Bu durum da taban aylık uygulamasından ileri geliyor.
Şu anda, sigorta primlerini tavandan (yani 6.639,90 TL’den) ödeyenlerin bağlanacak emekli aylıkları ayda 6 TL, 7 TL civarında artıyor. Asgari ücretlilerin ise her ay 3 TL civarında düşüyor.
Bu uygulama, ücretin düşük gösterilmesi şeklinde “kayıt dışı istihdamı” da teşvik ediyor. Bazı işverenler, örneğin 2.800 TL ücret alan işçisine “Evladım bordroda asgari ücretten göstermemle, 2.800 TL’den göstermem emekli aylığını etkilemiyor” diyebiliyor. İşçi o aşamada olayın “kıdem tazminatı” boyutunu da düşünmediğinden ya da iş bulmak ciddi bir sorun olduğundan, sesini çıkarmayabiliyor.

ERKEN EMEKLİLİĞE TEŞVİK

Mevcut sistem işçileri erken emekliliğe teşvik ediyor.
İşçi emekli oluyor, kıdem tazminatını alıyor. Ardından başka bir işyerinde ya da aynı işyerinde, destek primine tabi olarak hem emekli aylığı hem de ücret alarak çalışıyor.
Oysa sistem geç emekli olmayı ve çalıştıkça daha fazla emekli aylığı bağlanmasını sağlayan ve özendiren bir sistem olmalı.