Yeni seçim sistemi

Bir seçim çevresinde diyelim ki 6 kişi milletvekili olarak seçilecek. Bu sayı, her il’e bir milletvekili kontenjanı ayrıldıktan sonra nüfusu bölünerek elde ediliyor. Yeni seçim sistemi (31 Mart 2022) “ittifaklara” yine eski sistemde olduğu gibi imkan tanıyor. Buna göre partilerin oy dağılımı şöyle olsun;
A partisi: Seçime tek başına girmiştir ve 130.000 oy almıştır.
B ittifakı: Seçime ittifak içinde C-D ve F partileriyle girmiştir ve toplam 110.000 oy almıştır.
Eski sistemde D’hondt yönetimi şöyle uygulanıyordu;
A Partisi B İttifakı (3 parti),
130.000,... 110.000,...
65.000,... 55.000,...
43.300,... 36.600,...
32.500,... 27.500,...
Bilindiği üzere bu yöntemde her bir kesimin oyları önce bir sayısına, sonra sırasıyla iki, üç, dört... sayılarına bölünüyor. Milletvekili sayısı 6 ise, ilk altı sayı büyüklüklerine göre işaretlenerek dağılım tespit ediliyor.
Buna göre; 130.000 – A, 110.000 – B, 65.000 – A, 55.000 – B, 43.300 – A, 36.000 – B
Görüldüğü üzere her bir parti ve/veya parti kümesi eşit sayıda 3’er milletvekili çıkartıyordu. Bu yöntemde ittifak partilerin artık oyu heba olmuyordu.
Yeni sistemde durum şöyle; A partisi 130.00 oy almıştır. B ittifakının bileşenleri, sırasıyla C: 30.000, D: 30.000, F: 50.000 oy olmak üzere 110.000 oy almıştır.
Bahse konu seçim bölgesinde bir vekil çıkartabilmek için asgari oy sayısı 32.000 kişi olarak belirlenmiştir.
Bu sistemde vekil paylaşımına gidilmeden B ittifakının bileşenleri olan ve kendi parti amblemi ile ittifak çatısı altında ama bağımsız seçime girmiş olan C ve D partileri 30.000’er oy aldıkları için doğrudan eleniyor ve vekil hesabında yok sayılıyorlar. Onların 60.000 oyu da, bağlı oldukları ittifak oylarına dahil edilmiyor.
Buna göre hesap D’hondt sistemine göre şöyle yapılıyor; 130.000 – A, 65.000 – A, 50.000 – B, 43.000 – A, 32.500 – A, 26.000 – A... Neticede, A partisi 5, F partisi ise 1 vekil çıkartıyor. B partisinin 50.000 oyu, sisteme göre ikiye bölündüğünde A partisinin 5’e bölünen oy rakamının altında kaldığı için 1 vekillikle iktifa ediyor.
Görüldüğü üzere yeni sistem tüm partileri yüzde 7’lik ülke barajı yönünden ittifaka yöneltiyor. O noktada da kalmayıp, ittifak içinde kendi tüzel kişilikleri ile değil, ittifak partilerinin sadece birinin listesi altında, tek parti gibi girmesini teşvik ediyor. Her bir partinin asgari 41 ilde seçime girmemesi durumunda ittifak listelerinde müstakil temsil hakkı kayboluyor, yanısıra seçimlerde Türkiye genelinde yüzde 3 oy oranına ulaşılmaz ise hazine yardımından mahrum kalınıyor.
Bu arada ülke barajı yüzde 10’dan yüzde 7’ye çekilmiştir. İttifak içinde alınan oy oranlarının yüzde 7’ye etkisi yoktur. Yani ittifakın yüzde 7 alması halinde her bir ittifak bileşeni parti de barajı geçmiş kabul edilmektedir.