Eklem sağlığı nasıl korunur

Öncelikle bilinmeniz gereken şu: Ekrem ağrıları hafife almaya gelmez, çünkü günlük en basit aktiviteleri bile zorlaştırabilir. Bu yüzden eklem sağlığı, kemik sağlığı kadar önemlidir.
* * *
Sağlık açısından son derece önemli olan bu konuda, Prof. Dr. Murat Bozkurt’a 5 önemli soru sordum.

1 Öncelikle eklem nedir?

Eklemler; kemikler arası bağlantıyı hareketli bir şekilde sağlayarak bizlere hareket etme imkânı sağlar. Bu yapı içerisinde, eklem içi menisküsler, ön-arka çarpraz bağlar, ‘labrum’ denilen menisküs benzeri yapılar ve diğer eklem içi bağlar ile eklem dışı yapılarla birlikte kaslar, eklemlerin sağlamlığına katkıda bulunurlar. Eklemin yüzey yapısını ise düz, pürüzsüz ve yük aktarımını sağlayacak şekilde kuvvetli ve bir o kadar da esnek bir yapı olan kıkırdak oluşturur.

2 Eklemlerimizi nasıl sağlıklı koruruz ve eklemlerimizde olabilecek sorunları erken dönemde nasıl önleriz?

Eklemlerimizi çevreleyen kasların, bağların ve diğer ‘yumuşak doku’ diye tanımladığımız kemik dışı dokuların sağlıklı olması, bu dinamik dengenin sağlıklı olmasını sağlar. Güçlü kaslar, ekleme gelen yükleri azaltır ve kendi içinde absorbe eder. Böylece, eklem içi yapılar sağlam kalarak, eklem fonksiyonlarını sağlıklı olarak devam ettirir. Öte yandan eklem kıkırdağının yapısının sağlam olarak kalabilmesi için vitaminlerin -özellikle D vitaminin- önemi büyük. Kadınlarda ise hormonal değişikliklerinin olma durumunda erken önlem almalıyız. Yediğimiz besinlerle eklemde reaksiyonlar olabilir. Ona göre beslenme düzenimizi kendi bünyemize özel planlamalıyız. Eklemler dinamik yapılar, dolayısıyla uygun egzesizler ile bu dengeyi korumalıyız.

3 Eklemlerimizde bir problem olduğunu nasıl anlarız? Belirtileri nelerdir?

Eklemlerimizin içindeki yapının reaksiyon vermesi ağrıyı beraberinde getirir. Ekleme göre değişik bulgular vardır. Öncelikle, günlük yaşam aktivitesinin kısıtlandığını hissederiz. Sonrasında yaşam kalitesi düşer, yapabileceğimiz işleri zorlu yapmaya başlarız. Dizlerimizde sorun varsa, merdiven inip çıkma, yokuşta yürüme zorlaşır, takılmalar başlar. Kalça ekleminde kasık ağrısı ile takılma başlar. Ayakkabı giyme ve çorap giyme zorlaşır. Hareketler kısıtlanır. Ayak bileğinde hareketimiz kısıtlanır ve yürümemiz değişir. Yürümekle ciddi ağrılar olur. Omuz eklemimizde üzerine uyumak zorlaşır, omzumuzu yukarı kaldırmada zorluk yaşarız, elimize sırt bölgesine götüren hareketlerimiz ksıtlanır. Özetle günlü aktivitede kolaylıkla yapabileceğimiz gerekli bazı hareketlerimiz eklem tipine göre zorlaşır.

4 Eklemlere yönelik yenilikçi tedavilerden de bahseder misiniz?

Son dönemlerde özellikle kişinin biyolojisi kullanılarak hazırlanan tedaviler giderek popüler hale geldi. Hyaluronik asit enjeksiyonları, günümüzde yerini PRP, PRGF, Sitokin-GF gibi biyolojik tedavi seçeneklerine bırakmaya başlamıştır. Bununla birlikte günümüzde kök hücre tedavileri yaygınlaşmaya başlamış olup, eklem sağlığı açısından yeni ufuk tedavisi olarak umut vadetmektedir. Yalnız, halk arasında PRP tedavisi, kök hücre tedavisi olarak bilinmekle birlikte bu doğru değildir. Yağ dokudan veya kemik iliğinden mezanşimal kök hücre ve büyüme faktörleri ile yapılacak uygulama detaylı bir yaklaşımı ve laboratuvar alt yapısını gerektirir ve uygulama bu konuda uzman kişilerce yapılmalıdır. Yağdan veya kemik iliğinden alınan kök hücreler eklem içine uygulanabileceği gibi, kemik içi, tendon ve yumuşak dokular içine de uygulanabilir. Geniş kıkırdak lezyonlarının tedavisinde güncel çalışmalar, doku mühendisliği ve hücre bazlı tedaviler alanındadır. Kök hücrelerin kullanılması ile hücre bazlı terapiler; hastanın kendi kıkırdak hücrelerinin özel hazırlanmış dokular üzerine eklenerek hastaya uygulanmasıdır.

5 Eklem sorunlarında ne zaman ameliyat kararı verilir?

Yine ekleme göre değişir. Fakat eklemin geri dönüşümsüz bir hasar almaması için diz ekleminde menisküs ve bağlar korunmalı, eğer korunamamışsa buna uygun yerine koyucu ameliyatlar planlanmalıdır. Günümüzde menisküs alınsa da menisküs nakli yaparak menisküs dokusunu gençlerde devam ettirebiliyoruz. Kıkırdak kayıplarında kıkırdak nakli yapabiliyoruz. Kalçada erken dönemde labrum denen yapıyı dikebiliyoruz. Ayak bileğinde kıkırdak sorunlarını çözebiliyoruz. Omuzda erken dönemde kası veya labrum denen yapıyı dikmek hem fonksiyonu geri getiriyor hem de eklemi koruyor. Özetle mutlaka eklemi korumak için gerekli çabayı göstermeliyiz. Eğer yaş ileri ve eklemi korumak mümkün değilse o zaman hayat kalitesi için protez cerrahilerini yapıyoruz. Bundan da kormamak lazım çünkü son dönemde cerrahi tekniğimiz ve malzeme kalitesi ile çok çok uzun süreli başarılı sonuçlar alıyoruz.

Bu yazının video'sunu da izleyebilirsiniz