“Artık gizleyerek, saklayarak şirket yönetmek mümkün değil"

Marianne’da yayımlanan röportajında, Umberto Eco “Wikileaks, tarihte bir dönüm noktasıdır” diyordu; “Her şey duyulduğuna, bilindiğine göre artık yalan söylemenin bir anlamı kalmadı. Bu, artık yalan söylemenin mümkün olmadığı anlamına gelmiyor; ama bir şeyleri gizlemek artık mümkün değil”. (*)
Şirket yöneticisi ve öğretim görevlisi Jean-Louis Muller ise internet blogunda “Siyasî gündem çok iyi korunduğu sanılan, ama ortaya dökülen sırlarla dolu” diyor. “Bir karar alıyorsunuz, anında basında, sosyal medyada söylentisi yayılıyor. Bir varsayımdan ibaret alelade belgeler, sağlam ve güvenilir kaynak gibi ortalıkta geziyor. Her yerde sızıntı var bugün.”
Muller’e göre şirket yönetiminde de durum farklı değil.
Zaten makalesinin başlığı da ‘Artık gizleyerek, saklayarak şirket yönetmek mümkün değil’.
Pek çok yöneticinin fazla şeffaflıktan yakındığını söyleyen Muller, “Oysa artık bu bir vakıadır (olgu); bunu değiştiremeyeceğimizi kabul edelim ve kendimizi korumak için önlemlerimizi alalım” diye öneriyor.
Bu noktaya gelinme sebebini ise, şu gelişmelere dayandırıyor:
1- Patronlar ve yöneticiler bugün sadece şirkete kazandıracakları ve kazanacakları paraya odaklı. Mal ve hizmet üretimi, müşteriler ve çalışanlar bir araçtan ibaret gibi görülüyor. Böyle olunca da şirket kültürü ve aidiyet duygusu azalıyor; işveren-çalışan ilişkisi profesyonel iş akdine indirgeniyor.
2- Eskiden yeni girdiğiniz bir şirket size ‘başarılı olursan şirketimizde çok yükselirsin’ diye vaat ederdi. Bugün, bir şirkette kariyer yapmak konsepti yerini şahsî meslekî rotaya bıraktı. Bağlılık ve aidiyet hissi yerini kişisel hedef ve projelere bıraktı. Herkes meslek hayatını şahsen ‘yönetmek’ istiyor.
3- Bugün geçerli olan liberal kapitalizm anlayışında; eskiden sosyal devletlerin, karma ekonomilerin vatandaşlara bedava veya düşük fiyatlarla sunduğu hizmetler bile özelleştirilmeye, paraya çevrilmeye çalışılıyor. Şirketlerde de böyle. Yapılan bir yardım, verilen bir bilgi, tutturulan bir hedef, iyi bir satış... her şeyi paraya, prime, maaş zammına çevirebilirsiniz. Gizli bilgi de çok değerli bir metadır.
4- Eskiden ‘şerefimiz ve sözümüz için’ yaşardık. Ahlâk ve meslekî etik bizi açgözlülükten ve kötü eğilimlerden korurdu. ‘Hep bana hep bana’ felsefesi ve köşe dönücülük yayıldı; güven, dayanışma, sözüne sadakat göz ardı edilir, hatta ‘aptallık’ gibi algılanır oldu. En doğal şey olan şeffaflık bir erdem haline geldi.
5- Şirketler değişen çevreye ayak uydurmak için ekonomik istihbarat yapmak zorunda. Sürekli, rakipleri, yeni teknolojileri, siyasal ve sosyal verileri izliyorlar.
6- Yeni teknolojiler insanlık kadar eski olan casusluk faaliyetlerini kolaylaştırıyor.
7- Sosyal medya ve peşine takılan medya, gizli kalması istenen her şeyin ortaya dökülmesini kolaylaştırıyor.

*
Kendisine “artık hiçbir şey gizli kalmıyor” ve “artık gizleyerek, saklayarak şirket yönetmek mümkün değil” dedirten bu tespitlerden sonra, Muller şöyle diyor: “Her şeye rağmen kanunlar bizi koruyor. (Not: Adam Fransız ne de olsa, Türk değil. Onun için kanunlara ve adalete güveniyor.) Ve yöneticilerin büyük çoğunluğu dürüst insanlar. Safdillikle paranoya arasında bir orta nokta bulmak lazım. Peki bir yönetici bu durum karşısında ne yapabilir?”
Mesela şunları yapabilir, diyor:
- Doğruları söylemek; sorunlar, değişimler ve olası senaryolar konusunda dürüst ve şeffaf olmak.
- Bütün doğruları değil ama sadece doğruları söylemek.
- Hangi bilginin kiminle paylaşılacağını iyi bilmek... vs

*
Günü madem ki gene alıntılarla kurtardık, yazıyı Umberto Eco’nun aynı röportajdan bir cümlesiyle bitirelim:
“Aslında antropolojik bir değişimle karşı karşıyayız. Tamamen şeffaf, insanların hiç yalan söyleyemediği bir toplum hayal edin. Öyle bir toplum ki, mesela beni yemeğe davet ettiğinizde şöyle bir cevapla karşılaşabilirsiniz: ‘Gelmem çünkü karınız berbat yemek yapıyor’. Çünkü yalan yok. Düşünsenize, böyle bir toplum tam bir kâbus olurdu. Yani teoride ideal gibi görünen; böyle, herkesin sadece doğru söylediği bir toplum aslında bir cehennem olurdu. “
Hasılı, Cennet’te yaşıyoruz da haberimiz yok...
(*) Marianne no.884
28 Mart-3 Nisan