Sinsice başlayıp yavaş ilerliyor

Sevgili okurlar bu hafta konumuz Alzheimer hastalığı. Halk arasında bunama olarak bilinen bu hastalık, özellikle ilerleyen yaşlarda görülmektedir. Biz de bu konuyla ilgili bu hafta köşemizde Ankara TOBB ETÜ Hastanesi doktorlarından nöroloji uzmanı Doç. Dr. Erdal Eroğlu’nu konuk ettik. Hafta boyunca sizlerden gelen sorular doğrultusunda Alzheimer Hastalığı’nı konuştuk.

- Öncelikle Alzheimer Hastalığı nedir?
- Alzheimer Hastalığı (AH) demansa (bunamaya) yol açan hastalıklar arasında en sık görülenidir. Tüm demansların yaklaşık yüzde 65-70’ini AH oluşturmaktadır. Bu hastalığın genellikle 65 yaş üstü hastalık olduğu bilinse de 40’lı yaşlarda da görülebileceği unutulmamalıdır. AH, sinsi başlangıçlı, genellikle yavaş olarak ilerleyen ve çoğu hastada bellek problemleriyle kendini gösteren nörodejeneratif (sinir hücresi harabiyeti) bir beyin hastalığıdır.

- Alzheimer hastalığı kalıtsal mıdır?
- AH de kalıtımsal geçiş kanıtlanmıştır, ancak Alzheimer tipi demansların sadece yüzde 3’ü ailesel geçiş gösterir ki bunların da çoğu erken yaşlarda başlarlar. Geriye kalan büyük çoğunluğu ise kalıtımsal geçiş göstermezler ve bunlar daha ileri yaşlarda bu hastalığa yakalanırlar. Yakın akrabalarınızda AH varsa, bu sizin ya da çocuklarınızın ileride hasta olacağınız anlamına gelmez. Ancak ailesinde AH olanlarda bu risk olmayanlara göre 3-4 kat kadar daha fazladır.

- Peki her unutkanlığı olan Alzheimer Hastası mıdır?
- Her unutkanlığı olan hastaya AH tanısı konulmaz. Çünkü, unutkanlığın sebebi yaşa bağlı unutkanlık ya da hafif bilişsel bozukluk dediğimiz durumlara bağlı da olabilir. AH tanısını koyabilmek için bilişsel fonksiyonlarımızdan en az iki tanesinde bozukluk tespit edilmeli ve bu bozuklukların hastanın günlük yaşam aktivitelerini bozmuş ya da performansını düşürmüş olması gerekmektedir.

MUTLAKA ARAŞTIRILMALI

- Hayatımızda ne gibi değişiklikler olursa Alzheimer Hastalığı’ndan şüphelenmeliyiz?
- Aşağıdakilerden birisi ya da birkaçı olduğunda mutlaka nöroloji uzmanına müracaat edilmeli ve gerekli testler ve tetkikler yapılarak demans olup olmadığı araştırılmalıdır:
İş becerilerini etkileyen bellek bozukluğu. Her zaman yapılan ve iyi bilinen görevleri yaparken zorlanma. Lisan fonksiyonları ile ilgili sorunlar (kelime bulma güçlüğü, yanlış kelime kullanma, cümle kurmada zorluk çekme gibi)
Yer ve zamanı karıştırma. Yargılama yeteneğinde zayıflama ve azalma. Soyut düşünme ile ilgili sorunlar yaşama. Objeleri yanlış yerleştirme ve arama. Duygudurum, davranış ve kişilik değişiklikleri. İnsiyatif kullanma yeteneğinin kaybı.
- Bu hastalığın tam olarak sebebi nedir?
- Beynimizde yaklaşık 50 milyar kadar hücre bulunmaktadır. Bu hücreler birbiriyle sürekli bağlantı içerisindedirler ve her bir hücrenin binden fazla bağlantısı vardır. Beyin, tüm vücudumuzun orkestra şefi gibidir. Yani organlarımızın denetimini elinde tutmaktadır. Buralardaki bir bozukluk Alzheimer gibi hastalıklarının belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Günümüzde AH’nın kesin nedeni henüz bilinmemektedir, ancak bu konu üzerinde yoğun çalışmalar halen devam etmektedir.

YAŞ ÖNEMLİ BİR FAKTÖR

- Alzheimer Hastalığını sık kimlerde görüyoruz? Risk faktörleri nelerdir?
- Tüm demans tiplerinde en önemli risk faktörü ileri yaştır. En sık 65-85 yaşları arasında görülür ve yaşla birlikte görülme sıklığı da artar. Ayrıca AH’lığı kadınlarda biraz daha fazla iken erkeklerde beyin damar hastalıkları daha sık olduğundan vasküler (damarsal) demans daha sık olur.
Birinci derece yakınlarında AH bulunanlarda demans gelişme riski ortalama 3-4 kat fazladır. İki ya da daha fazla birinci derece yakınında AH olanlarda bu oran daha da artmaktadır. 75 yaşından sonra AH başlayanlarda aile ilişkisi kesin değildir. Eğitim seviyesinin düşük olması ileri yaşlarda AH riskini artırmaktadır. 75 yaşından sonra görülen demans sayısında eğitimsizlerde belirgin artış görülür. Sık kafa travmasına maruz kalma (boksörlerde olduğu gibi) ile bilinç kaybına neden olan kafa travması AH için büyük risk oluşturmaktadır.Kalp krizi, yüksek tansiyon, diyabetes mellitus, kolesterol ve homosistein yüksekliği, karotis damar hastalıkları ve geçmişinde uzun süreli depresyon bulunması AH riskini artırmaktadır.

- Alzheimer Hastalığı tanısı nasıl koyulmaktadır?
- Bu hastalık sinsi başlar, ilerler ve zamanla günlük yaşam aktiviteleri bozulur. Böyle durumda AH’den şüphelenildiğinde ilk yapılması gereken hemen bir Nöroloji uzmanına gitmek olmalıdır. Nöroloji uzmanına gittiğimizde; mutlaka yapılması gerekli tahliller ve gerekli görülürse yapılması gerekenler olacaktır.

- Alzheimer Hastalığı’nın tedavisi nasıl yapılmaktadır?
- Günümüzde AH’nın kesin nedeni bilinmediğinden bu hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi de yoktur. Ancak erken tanı ile, mevcut tedavi olanaklarından daha fazla yararlanılma söz konusu olabilir. Yapılan tedaviyle hem hastalığın belirtileri azaltılabilir ve ilerlemesi durdurulabilir ya da yavaşlatılabilir, hem de hastaların yaşam kalitesi en yüksek seviyede tutulmaya çalışılır.

ERDAL EROĞLU KİMDİR

1965 yılında Çankırı’da doğdu. İlköğrenimini Ankara’da tamamladı. 1983 yılında Işıklar Askeri Lisesi’nden mezun oldu. 1989 yılında Gülhane Askeri Tık Fakültesi’nden mezuniyetini müteakip 1990 yılında stajyerlik eğitimini tamamladıktan sonra kıt’a hizmetini yapmak üzere Denizli’de bulunan Tuğay Seyyar Cerrahi Hastanesi Baştabipliği’ne atandı.
1992-1996 yıllarında Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı uzmanlık öğrenimini tamamladı ve 1997 yılında Yardımcı Doçentlik, 2010 yılında ise doçentlik unvanı aldı. Uzun yıllar Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı’nda Öğretim Üyesi olarak görev yaptı. Eroğlu, uzun süre GATA Nöroloji Anabilim Dalı Demans ve Epilepsi polikliniklerinin sorumluluğunu yürüttü. 2014 yılında emekli oldu ve halen Özel TOBB ETÜ Hastanesi’nde çalışmalarına devam etmektedir.

ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA

Sevgili okurlar, önümüzdeki hafta konumuz bölgesel aşırı terleme ve tedavisi. Tıp dilinde hiperhidrozis olarak adlandırdığımız bu durum en çok koltukaltı, el ve ayaklarda görülür ve damlayacak şekilde normalden fazla terlemeyi ifade eder. Bu önemli konuyla ilgili önümüzdeki hafta Ankara Özel 19 Mayıs Hastanesi doktorlarından dermatoloji uzmanı Dr. Esin Barak’ı konuk edeceğiz. Merak ettiklerinizi ve sorularınızı bana hafta boyunca skalyoncu@hotmail.com adresinden ulaştırabilirsiniz.