ERKEKLERİN KORKULU RÜYASI ‘PROSTAT’

Prostat, yanlış bilinenin aksine, belirli bir yaştan sonra oluşan değil, doğuştan itibaren tüm erkeklerde bulunan ve idrar torbasının çıkışını çepeçevre saran bir organdır. Ergenlik yaşına kadar faal değildir, ancak ergenlikle birlikte testosteronun etkisi ile faaliyet göstermeye başlar.
Erkeklerin yaşam kalitesini en çok etkileyen sağlık sorunlarının başında prostat hastalıkları gelmektedir. Prostattaki enfeksiyonlar, büyüme ve kanser nedeniyle her yıl milyonlarca erkek, ciddi sorunlar yaşamaktadır.
İşte bu hafta genellikle sinsi bir şekilde ilerleyip son evrede farkedilen prostat hastalıklarını Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Önder Yaman ile konuştuk. Tüm merak edilenleri Dr. Yaman’a sordum, o da cevapladı.

* Hocam. Prostat’ın tanımıyla başlayalım. Prostat bezi nedir ve ne işe yarar?
Yunanca (prostates) koruyucu anlamına gelen ‘prostat’, erkekte boşaltım sisteminin sonunda, mesane ve dış idrar kanalı arasında bulunan ve ağırlığı normalde 18-20 gram olan bir organdır. Erkekte meninin sıvı kısmının yapımından sorumludur. Ayrıca enfeksiyonlara karşı koruyucu maddeler salgılar.

* Prostatın en sık görülen hastalıkları nelerdir?
Prostat bezinin üç sık görülen hastalığı, iyi huylu büyüme (BPH), prostat enfeksiyonları (prostatit) ve prostat kanseridir. İdrarı mesaneden vücut dışına taşıyan kanal olan idrar yolunun çevresini saran prostat 40’lı yaşlardan sonra iyi huylu büyümeye başlar ve 50 yaş civarında bulgular ortaya çıkmaya başlar.

* Prostat hastalıklarının doğru tanısını nasıl koyuyorsunuz?
Prostat hastalığının iltihabi nedenlere mi, yaşa bağlı büyümeye mi (BPH) yoksa kansere mi bağlı olduğunu ayırt etmek için bazı muayene ve temel testlerin yapılması gerekmektedir.

* Bu yöntemlerin birkaçını anlatır mısınız?
mGenellikle muayene esnasında yapılan ilk test, Parmakla Rektal Muayenedir. Erkeklerin prostat hastalıklarının tanısında hastayı hekime başvurmaktan uzaklaştıran bir testtir. Fakat bu muayene, hekime bezin büyüklüğü ve durumu hakkında genel bir fikir verir.
mDiğer bir yöntem, idrarla ilgili belirtilerin nedeninin kanser olma olasılığını ortadan kaldırmak için yapılan kan testi, yani PSA testidir. Prostat kanserleri bezdeki yerleşim yerleri dolayısıyla bulgu vermeyebilirler. Bu nedenle kanserin erken evrede yakalanabilmesi için 45 yaşından itibaren her erkek yılda bir kez bu testi yaptırmalıdır.
mAyrıca idrar analizi de önemlidir. Bu analizde iltihap hücreleri veya kan hücreleri tespit edilirse bu duruma sebep olabilecek idrar yolları iltihapları, idrar yolu taşları, idrar kesesi tümörleri gibi başka hastalıkların dışlanması gerekmektedir.

50 YAŞ SONRASI HORMONAL DEĞİŞİKLİKLERE DİKKAT

* Peki hocam, kısaca prostat hastalıklarından bahseder misiniz?

Prostat hastalıkları, prostatın iltihabi hastalıkları yani Prostatitler ve Prostat Büyümesi veya İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) olarak görülür. Prostatit, prostat iltihabına verilen genel bir isimdir. Sıklıkla dış idrar kanalı vasıtası ile gelen mikroplar prostatta iltihaba neden olurlar. Prostatitin kesin tedavisi için doğru teşhis konulmalıdır. Prostatit teşhisi koymak ve tiplendirmek zordur. Prostat Büyümesi veya İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) ise, prostat bezinin yavaşça büyüyerek idrar yolu üzerinde, bahçe hortumuna geçirilen bir kıskacın ortaya çıkardığına benzer bir basınca neden olan doğal bir durumdur. Yaşa bağlı prostat büyümesi (BPH) erkeklerde 50 yaş sonrasında vücutta meydana gelen hormonal değişiklikler sonucunda oluşur. Erkeklik hormonunun etkisi ile meydana geldiği bilinmektedir. Prostatın yaşa bağlı büyümesini kanser ile karıştırmamak lazımdır, yüzde 15 oranında ikisi beraber bulunabilir. Yaşa bağlı prostat büyümesi insanın yaşam kalitesini ciddi olarak etkileyebilecek bir sorundur. Büyüme sonucu yaşanan sorunlar kişiye özgü olarak ortaya çıktığından prostat büyümesinin tedavisi ne sadece doktorun ne de hastanın karar verebilecekleri bir durumdur. Hastanın yaşı, birlikte olan diğer hastalıkları, kalp, tansiyon, şeker hastalığı gibi, hastanın yaşam şekli ve beklentileri değerlendirilerek tedavi seçenekleri hastalara iyi ve kötü yanları ile anlatılır ve doktor-hasta etkileşimi ile birlikte karar verilir.

* Prostat büyümesinin idrar yollarında meydana getirdiği olumsuzluklar nelerdir?
Prostat büyümesi; ani idrar tıkanması, idrar yolu iltihabı, idrar kesesi bozuklukları, idrar kesesi taşları ve böbrek bozukluklarına sebep olabilir.

* İyi Huylu Büyümenin tek tedavisi ameliyat mıdır?
Yaşa bağlı prostat büyümesi her ne kadar ilerleyici bir hastalık olsa da yan etkileri ortaya çıkmadıkça ameliyat gerekmez. Tedavi seçeneklerini, hastanın takibe alınması, mesanenin boşalmasını kolaylaştırmak amacı ile uygulanan ilaç tedavisi, minimal invaziv tedaviler, açık ve kapalı prostat ameliyatları olarak 5 ana başlık altında toplayabiliriz.

* Gelelim okuyucularımızın da en çok sorduğu prostat kanserine...
Prostat kanserleri erkeklerde en sık görülen kanserlerdir ve oluşum mekanizması tam net değildir. Prostat kanserleri eskiden iler yaşlarla görülse de artık 40’lı yaşlardan itibaren görülebilmektedir. Fazla yağlı beslenme ve ailesel yatkınlık bugün için en önemli risk faktörüdür. Erken evrelerde belirti vermediği için şikâyetlere yol açmaz.

* Son olarak, prostat kanseri tanısı hangi yöntemlerle konur?
Tarama anlamında önemli olan Prostat Spesifik Antijen’dir (PSA). Bu madde hem teşhiste hem de tedavinin seyri hakkında fikir verir. Kanserin kemiklere veya Akciğerlere yayılıp yayılmadığını anlamak için kemik ve akciğer filmleri çekilir. Ultrason ve Bilgisayarlı Tomografi prostat kanserini gösterme ve yayılma derecesini anlamada kullanılır. PSA yüksekliği veya anormal muayene bulguları ile prostat kanserinden şüphelenildiği zaman iğne ile prostattan doku parçaları alınıp patolojide incelenilir. Uygun tedavinin yapılabilmesi için tümörün yayılım durumu, hastanın beklenen yaşam süresi ve eşlik eden hastalıkları çok önemlidir. Kanserin prostat dışına yayılmış olması ve diğer organlara yayılımı tedavinin planlanmasında son derece önemlidir.

OKUYUCUDAN DOKTORA

Yaşım 55, idrar şikayetleriyle beraber sertleşme problemim de var. Bu iki durumun prostat büyümesine bağladılar. Ameliyat önerdiler ancak olmak istemiyorum. Başka bir tedavi önerir misiniz?

Sertleşme sorunuyla beraber prostat büyümesi 40 yaş üstü erkeklerin yüzde 80’inde birarada görülmektedir. Yukarıda da izah ettiğim gibi belli şartlar oluşmadan hemen ameliyat önermiyoruz birtakım ilaç tedavileriyle iki durumun birarada tedavisi büyük oranda mümkündür.

KISACA ÖNDER YAMAN

İLK, orta ve lise öğrenimini 1974-1985 yılları arasında TED Ankara Koleji’nde tamamladı. 1991’de Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Aynı yıl, Üroloji Anabilim Dalı’nda araştırma görevlisi olarak göreve başladı. 1995-2001 yılları arasında dönem dönem Amerika Birleşik Devletleri’nde görev alan Yaman, 2002’de doçent ünvanı aldı. 2008’de ise profesör oldu. Yaman, halen Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görev yapıyor.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz, şeker hastalığı olarak da bilinen metabolik bir bozukluk, yani “diyabet...” İnsülin direnci nedir, kaç tip diyabet vardır, kimler risk altındadır, diyabetten ne zaman şüphelenmeliyiz, tedavisi var mıdır gibi konuyla ilgili tüm merak ettiklerinizi, Özel TOBB ETÜ Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Berrin Çarmaklı Demirbaş’a soracağım. Sorularınızı hafta boyunca bana jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden ulaştırabilirsiniz.