İzmir’in deprem senaryoları

70 bin işyeri ve 180 bin konutla en fazla yoğunluk Konak’ta. İkinci sırada 200 bin konut, 45 bin işyeri ile Bornova, sonra sırasıyla 215 bin konut, 24 bin işyeriyle Buca, 200 bin konut 22 bin işyeriyle Karabağlar, 165 bin konut 16 bin işyeriyle Karşıyaka geliyor. 2020 Ekim depreminden en fazla etkilenen Bayraklı’da ise 130 bin konut ile 14 bin işyeri var.
Geçtiğimiz hafta Düzce’de yaşananlar, “Deprem değil, yapılar öldürür” gerçeğini bir kez daha hatırlattı. 1999 depreminde yerle bir olan Düzce sağlam binalarla yenilendiğinden 6 büyüklüğündeki depremi çok ucuz atlattı.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na göre İzmir’de 1 milyon yapının yüzde 70’i riskli. Bayraklı yıkımından sonra birinci önceliğinin deprem olduğu açıklanmıştı. Ama tehlike bu kadar büyük olduğu halde çalışmalar istenen hızda gidiyor mu onu tam bilemiyoruz.
İzmir’de 7’nin üzerinde deprem üretebilecek faylar var. Büyükşehir Belediyesi’nin hazırlattığı İzmir Deprem Master Planı senaryosu için seçilen fayın 6.5 büyüklüğünde deprem üreteceği varsayılıyor.

MAZİSİ NE YAZIK Kİ KÖTÜ
Ne yazık ki İzmir’in deprem tarihi pek parlak değil. Bundan 2 bin yıl önce, M.S. 17 yılında Ön Asya’da çok büyük bir deprem olmuş. Aralarında İzmir, Efes, Sart, Aydın, Manisa, Alaşehir’in bulunduğu 12 İyon şehri yıkılmış.
Yine 688 yılındaki depremde 20 bin ölüden bahsediliyor. Bu depremlerden en yıkıcılarından biri olan 10 Temmuz 1688 depremi ise öğleye doğru olmuş. Merkez üssü İzmir Körfezi girişindeki Sancak Kalesi olan o depremde, kale toprağa öyle batmış ki burçlarındaki toplar görünmez olmuş. Limanda kıyı şeridi 60 cm çökmüş, kanal oluşmuş. Kervansaraylar ve binaların çoğu yıkılmış, 5 bin kişi ölmüş.

OTOYOLLAR KAPANABİLİR
Binaların dönüşümü hayli zaman alacak olan İzmir’de deprem sonrası için bir dizi tedbir gerekiyor. İzmir Deprem Master Planı’nda altyapıyla ilgili öneriler var. Örneğin, D300 ve D550 otoyollarının üzerlerindeki köprü ve viyadüklerdeki hasarlar nedeniyle depremde kullanılamaz hale gelebileceği belirtilip alternatif güzergahlar için çalışmalar öneriliyor.
Faylanma nedeniyle D300 Otoyolu’nun İzmir Körfezi’nin güneyinde kalan kısmı tamamen kapanabilecek. Ayrıca sıvılaşma nedeniyle D550 Otoyolu’nun Karşıyaka’da kalan bölümü ile kısmen güneydeki kesimlerinin hasar görebileceği belirtiliyor.
Neyse ki metro ile tren yolu köprü ve tünellerinin depremde hasar görmesi beklenmiyor.

İÇME SUYU BULUNAMAYACAK
Ancak depremden sonra en büyük ihtiyaç olarak çıkacak su temininde tehlike var. Master planda İzmir’in suyunun Tahtalı, Balçova ve Güzelhisar barajları ile Sarnıç, Halkapınar, Çavuşköy, Menemen, Göksu, Sarıkız, Karasülük ve Çamaltı kuyularından temin edilip depolara ve pompa istasyonlarına taşındığı belirtiliyor. Ancak bu yapıların deprem şiddetinin en yüksek olduğu bölgelerde yer aldığı borularda kırılma gibi hasarların olabileceği belirtiliyor.
Haberleşmenin aksayacağı, elektrik, doğalgaz gibi birçok altyapı sorununun yaşanacağı belirtilen raporda ihtiyaç durumunda kullanmak üzere yedek sistemlerin kurulması öneriliyor.
İlgili kurumların deprem sonrası için yapılan hazırlıkları zaman zaman kamuoyu ile paylaşması, evlerde dolapların sağlamlaştırılması gibi deprem master planıdaki önerileri her fırsatta hatırlatması bilinçlenmeyi artıracaktır.