Mermer endüstrisinin başlangıcı: Anıtkabir

 Ancak Turunç’un anlattıkları öylesine etkiliydi ki tam da gününe denk geldi ve bu yazının ana konusu kendiliğinden oluşmuş oldu. 

Osman Cavit Turunç, Afyon merkezli Marble Systems Tureks’in Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı. Turunç, Türkiye’nin en büyük mermer şirketlerinden birinin başında olmasının yanı sıra kendisine gönüllü olarak biçtiği bir misyonla Türk mermerinin dünyada hak ettiği yere gelmesini sağlamak için çalışıyor. Bunun için bir yandan Marble Systems Tureks’in sıfır atık üretim anlayışı, tasarım becerisi ve 900’ü aşkın ürün çeşidiyle 50’den fazla ülkeye üretiminin yüzde 95’ini ihraç ederken, diğer yandan da “Mermercinin Gözünden Tarihte Mermerin Kullanımı” isimli videolar çekiyor.

Fotoğraf: Selahattin SÖNMEZ/ANKARA

YouTube’da yayınladığı video serisi ile bugünkü teknolojiyle düne bakıyor, o zamanlar üretilen, işlenen mermerin nasıl bir çabanın sonucu olduğunu göstermeye çalışıyor.

Osman Turunç, esas birincil amacını ise “Bu coğrafyadaki mermerin tarihi önemini, o dönemki mermerin gizli kahramanlarının hakkını vererek vurgulamak” olarak açıklıyor.

Bugüne kadar Süleymaniye Camii, Ayasofya Camii, Efes Ören Yeri, Roma’nın Antik Arenası ve Afyonkarahisar Müzesi içerikli vlog’lar çeken Osman Cavit Turunç’un son hazırladığı videonun içeriği ise Türkiye’nin sembol yapılarından olan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün ebedi istirahatgâhı Anıtkabir oldu. İşte Osman Cavit Turunç’un gözünden, mermer ve madencilik bakış açısıyla Anıtkabir…

SEKTÖRLER İÇİN DÖNÜM NOKTASI OLDU

OSMAN Cavit Turunç, Anıtkabir’in, bugün dünyanın en büyük üreticilerinden biri haline geldiğimiz mermerde ve madencilik sektöründe bir endüstrinin başlangıcı olduğunu söylüyor. Turunç ve İTÜ Maden Fakültesi Öğretim Üyesi Serkan Angı’nın bu konudaki tespitleri şöyle:

Türkiye Cumhuriyetimizin kurucusu, modern Türkiye’nin mimarı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ebedi istirahatgâhı Anıtkabir, son yüzyılda ülkemizde yapılan en önemli doğal taş ve mermer kullanımına sahip yapı.

Anıtkabir inşaatı başlayana kadar mermercilik sektörünün ülkemizde neredeyse hiç olmadığını söyleyebiliriz. Anıtkabir, doğal taş üretiminin ve madencilik sektörünün başlangıcı olması sebebiyle de çok önemli bir eser.

Cumhuriyet’in ilanından sonra yapılaşma ve imar hareketlerinde de oldukça hızlı bir artış yaşanıyor. Anıtkabir’i de doğal taş kullanımının miladı olarak gösterebiliriz.

Atatürk’ün mezar odasındaki Anadolu coğrafyasından gelen topraklar gibi Anıtkabir’in taşlarının da tamamen Anadolu coğrafyasından getirilmiş olması ayrı bir anlam ve önem ifade ediyor.

O dönemde, Ord. Prof. Mehmet Emin Onat ve Prof. Ahmet Orhan Arda’nın çok değerli mimari eserlerinden bir olan Anıtkabir için, Onat’ın “Uzun yıllar dayanacak yapılar kurulmak istenirse tabiatın verdiğinden başka şeye gitmemek gerekir” sözünden hareketle anıtın tamamen taştan yapılması gerektiğine karar veriliyor. Bu bilinçle en önceden planlanarak doğal taşlarla inşa edilmesi bugün Anıtkabir’in ilk günkü gibi ayakta durmasını ve hepimizin bu muhteşem yapıyı görmesini sağlıyor.

O dönemki teknik ve teknolojik şartlarda ülkenin dört bir yanından getirilen mermerlerden numuneler alınarak analizleri, mekanik deneyleri yapılmış; fiziksel özellikleri, dayanıklılığı test edilmiş.

Sadece bu bile doğal taş sektörü ve madenciliğin dönüm noktası olarak nitelendiriliyor. Bunun yanında mimarlığın, yerbilim uzmanlığının, disiplinler arası çalışmanın da önemli bir örneği olan Anıtkabir, tasarımı ve özgünlüğünün dışında çok önemli bir mühendislik projesi olarak gösteriliyor.

Anıtkabir’in inşası sırasında teknik olarak İtalya başta olmak üzere yurtdışından destekler de alınmış. Ankara’da bir fabrika kurularak yurtdışından gelen uzmanların, Türk ustaları sektör için yetiştirmesi, geliştirmesi ve Anıtkabir’in Türkler tarafından inşa edilmesinin sağlanması amaçlanmış.

Anıtkabir ile sadece bir anıt yapmakla kalınmayıp, hem doğal taş üretimi ve madencilik alanında bir çığır açılmış hem de ülkeye sektörü bilen kalifiye kişiler kazandırılmış. Modern Türkiye’nin inşasına sağlam bir taş daha eklenerek kıymetli bir eser bırakılmış. Ve Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk, ebedi yolculuğunda bile Türkiye’ye katkılar vermeye anıtı vasıtasıyla devam etmiş…

O HARİTA, ATATÜRK ANISINA GÜNCELLENECEK

OSMAN Cavit Turunç, çok etkilendiği Anıtkabir’in video blog’unu çekerken destek aldığı, Anıtkabir’in mimarı Emin Onat’ın da mezunu olduğu İTÜ’nün Maden Fakültesi’nde, Atatürk’ün doğumunun 100. yılı anısına Maden Tetkik Arama tarafından hediye edilen ve Türkiye’nin doğal taşlarından oluşan bir harita görür.

Bu harita aynı zamanda Türkiye’deki doğal taş üretiminin son 40 yılda nasıl arttığını gösteriyor. O dönemde 20-30 civarında doğal taş türü varken, günümüzde bu sayı 700’ün üzerine çıkmış. Turunç, ülkemizin doğal taş ve mermer zenginliğini gösteren bu haritayı bu vesileyle güncellemeyi görev edindiklerini söylüyor. Şirketin mühendis, mimar ve tasarımcıları bu iş için çalışmaya başlamış.

OSMAN CAVİT TURUNÇ - SERKAN ANGI

ANITKABİR’DE NEREDE HANGİ TAŞ KULLANILDI

1- TRAVERTENLER:

Sarı Travertenler (Eskipazar, Karabük): Anıtkabir’de en çok kullanılan taş türüdür.

- Mozole bloğundaki kolon kaplamaları

- Aslanlı Yol’daki heykellerin kaideleri

- Kulelerin önündeki üçlü kadın ve erkek heykellerinin kaideleri

- Zafer Kabartmaları

BEYAZ TRAVERTENLER:

- Polatlı ve Haymana: 

- Kuleler

- Aslanlı Yolda çim derzli zemin kaplamaları

- Mozole binasına giriş basamakları

- Pınarbaşı (Kayseri):

- Aslanlı Yoldaki aslan heykelleri

- Kulelerin önündeki üçlü kadın ve erkek heykelleri

2- SERPANTİN TAŞLARI:

Osmaniye (Çavşak köyü):

“Elazığ Vişne Mermeri”ne benzerliğiyle dikkat çeker.

- Lahit taşı

- Mozole odasındaki sanduka

- Mozole taşının bulunduğu kısımdaki duvar kaplamaları

Bilecik (Hasandere köyü):

- Mozole odasındaki duvar kaplamaları (yeşil renkli)

3- DİĞER TAŞLAR:

Siyah Kireç Taşı (Adana, Ceyhan/Günümüzde Osmaniye, Düziçi):

- Mozole odasının zemin döşemesi

Siyah Mermer (Fosilli, Muğla): Rodis fosili içerir.

- Mozole odasının zemin döşemesi (az miktarda)

Hatay Gülü (Yayladağ ilçesi, Gözlekçiler köyü):

- Mozole odasının zemin döşemesinde (dekoratif amaçlı)

Afyon Taşı:

- Mozole bölgesinde

- Mozole’nin yan duvarında (az miktarda)

Afyon Grisi, Afyon Balı, Afyon Kaplan Postu:

Ege Kahvesi (Manisa, Akhisar):

- Rampa taşlarında kullanıldı.

Volkanik Tüfler (Kayseri, Boğazköprü ve Kumarlı):

- Kulelerin zeminlerinde

AİLE ŞİRKETİ DÜNYA PAZARLARINDA

MARBLE Systems Tureks Turunç Madencilik, bir aile şirketi. Baba İsmail Ünal Turunç, 1982’de mermer ve doğal taşlarla ilgili potansiyeli görüyor. Amerika’da okuyan büyük oğlu Münir ile birlikte bu işi yapmaya karar veriyorlar. Daha sonra Osman Cavit Turunç da şirkete dahil oluyor. Ağabey Münir Turunç daha çok ABD pazarı ve operasyonlarla ile ilgilenirken Osman Cavit Turunç üretime yoğunlaşıyor. 

Osman Cavit Turunç mermer, traverten ve doğal taş alanında dünya çapında önemli bir noktaya geldiklerini söyledikten sonra devam etti:

“Amerika başta olmak üzere, İngiltere, Ortadoğu, Avusturalya, Nijerya, Kanada, Güney Afrika, Panama, Fransa ve Almanya en etkin olduğumuz pazarlar. ABD’de bine yakın bayii, yedi depo ve 12 showroomu bulunan Marble Systems Tureks’in yeni odağında ise ABD’de yakalanan dağıtım ağı başarısını, İtalya’dan başlayarak Avrupa’ya taşıma hedefi var.”

Dünyadaki traverten trendini yaratan marka olarak da bilinen Marble Systems Tureks, traverteni iç mekân kullanımına dahil edip patentine sahip olduğu farklı yüzey işlemleriyle mermer, traverten gibi doğal kaynakları daha geniş kullanım alanlarına ulaştırmış.

Marble Systems Tureks Turunç Madencilik prestijli projelerin tedarikçisi olan mimar ve tasarımcılarla Amerika’dan Avrupa’ya uzanan özel projelere de imza atmış. Bunlar arasında ilk akla gelenler Las Vegas’taki Bellagio Otel, New York’daki The Mark Otel, Kuveyt’de ki Sheikh Abdullah Al Salem Cultural Centre, Puerto Rico’da El Conquistador Resort, Toronto Scotia Bank Projesi var.

Osman Cavit Turunç, “Beş kıtada 50’yi aşkın ülkeye ihracatı olan ilk halka açılan mermer şirketiyiz. Yıllık bir milyon metrekareyi geçen üretim kapasitesiyle Türkiye’nin dünyadaki küresel temsilcisi olma yolunda ilerliyoruz. Bugün yurtiçi ve yurtdışında 596 kişiye istihdam sağlayan Marble Systems Tureks’te çalışanların 418’i Türkiye ekibinde olup, bu sayının yüzde 20’sini kadınlar oluşturuyor. Yalnızca OSB’deki tesiste ise kadın çalışan oranı yüzde 25’i geçiyor” diye konuştu.

Bugün 10 Kasım 2024. Yaşamını milletine adayan, Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk aramızdan ayrılalı 86 yıl oldu. Kendisini saygı ve minnetle bir kez daha anıyoruz.