İşte kira sorununu çözecek bir proje

Böyle girdi söze Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) Başkanı Mehmet Kalyoncu, arkasından ilginç saptamalarda bulundu:

- Satışa yönelik değil insanların barınma ihtiyacını karşılayabileceği kiralık konutları nasıl üretebiliriz diye kafa yoruyoruz. 

- Temmuzda GYODER Yeni Konut Modeli’nin lansmanını yaptık. Modeli anlatırken ‘kiracı olmanın’ kötü olmadığını da anlatmamız gerekiyor. Ama bunun için kiracı olmanın gerçeklerinin değişmesi lazım.

- Nitekim Türkiye’de kimse kiracı olmak istemiyor. Herkes ev sahibi olmak istiyor çok doğal bir şey. Ev sahibi ile problem yaşama, hızlı kira artışı vs haklı gerekçeler. Ama burada düzen sağlanırsa kiracılığa Avrupa’daki gibi olumlu bakabiliriz.

-  Ev sahibi olmak ile mutluluk arasında bir bağ yok. Ev sahipliği oranı Çin’de yüzde 89, Rusya’da yüzde 88, İsviçre’de yüzde 34.

Peki ama GYODER’in yeni konut modeli nasıl çalışacak? Ev sahibi olmadan kiralardaki dalgalanmalardan etkilenmeden nasıl mutlu olacağız?

- Bu model kamuya ait arsalarda özel sektörün kiralama amaçlı konut üretmesi prensibine dayanıyor. Bu arsalarda inşa edilecek konutlarda kiralar için üst limit konulacak, kiralamalar devlet denetiminde olacak. Müteahhitler projelerde yüzde 10 gibi bir kontenjanı satabilecek, ayrıca yine proje kapsamında inşa edilecek dükkan ve ticari işletmeler de satılabilecek. Modelin en belirgin özelliği arsa mülkiyetinin devlette kalmaya devam etmesi. Üst kullanım hakkı verilecek.

Kalyoncu, modelin detaylarını da paylaştı:

- Kamu ve özel sektör işbirliği ile bireysel değil ‘kamusal kiraya veren’ yapısını oluşturuyoruz ve kiracıyla kiraya veren arasındaki problemleri ortadan kaldırmayı hedefliyoruz.

- Sözleşmelerde yatay mimari, yerli malzeme ve enerji tasarrufu da şart koşularak yerli sanayinin desteklenmesi ve sürdürülebilirlik sağlanabilir.  

- Vatandaşlar piyasa dalgalanmalarından etkilenmeden kiracı kalabilecek.

- Hane halkı gelirinin yüzde 30’unu barınmaya ayıracak, yaşam standartları yükselecek.

- Düşük kira rakamlarıyla çevredeki yerleşim yerlerinin de ucuzlaması hedefleniyor.

- Halkın faydalandığı halkçı bir model ve aynı zamanda kamunun başta mülkiyet olmak üzere haklarının korunduğu devletçi bir model.

- İstanbul’da da en az yüzde 10 kurumsal kiraya verenin olduğu bir kiralık konut stoku olması gerektiğini düşünüyoruz. Yani 500 bin kiralık konuttan söz ediyoruz.

Bir taraftan kentsel dönüşüm hızlansın istiyoruz bir tarafta özellikle büyük kentlerde kiralık ev problemiyle boğuşuyoruz. Özellikle İstanbul’da dönüşümün önündeki en büyük engel, kiralık konut olmaması. Kalyoncu, “İnsanlar evlerinden çıkacak, kiralık konut bulacak ki o binalar yıkılabilsin” diyor. GYODER’in yeni konut modeli kamunun konut alanı olarak belirlediği ve rezervde tuttuğu araziler için önemli bir alternatif oluşturabilir. Bence hiç zaman geçirmeden hızla ele alınmalı... Deprem beklemez!

Mehmet Kalyoncu

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ HENÜZ RANDEVU VERMEMİŞ

GYODER Başkanı Kalyoncu, bugüne kadar bütün İstanbul’daki ilçe belediyelerine, büyükşehirlere ve ilgili kuruluşlara modellerini gönderdiklerini ve randevu talep ettiklerini söyledi. Üsküdar, Ümraniye, Şişli, Avcılar ve Başakşehir belediyeleri ile görüşmüşler. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden ise hala randevu bekliyorlarmış. İstanbul gibi deprem alarmının çaldığı bir kentin büyükşehir belediyesi sektörünün en önemli derneklerinden birinin böylesine önemli bir çalışmasını dinlemek, tartışmak, katkıda bulunmak için hala niye bekler ki?

FİNANSMAN İÇİN YOĞUN MESAİ

Diyelim ki bu modelin uygulanmasına karar verildi. İyi de binlerce konut inşa edilecek. Sadece kısmi satıştan alınacak paylarla bu işin finansmanı karşılanabilir mi? Kalyoncu, finansman için de görüş ve temaslarını şöyle anlattı.

- Devlet, özel sektör, finans kuruluşları, sermaye piyasaları, emeklilik fonları bu modelin fonlanmasıyla ilgili çözüme katkı sağlayabilir.  

- 5 banka ile bir noktada yürüyoruz öte yandan Merkez Bankası Başkanı’na da anlattık. Onlar da kendi içlerinde bunu gündeme aldılar.  

- Merkez Bankası’nın da bankalara yönlendirme yapması gerekiyor.

- SPK ile de toplantılar yaptık. Gayrimenkul sertifikası ve gayrimenkul fonları ile ilgili tebliğ önerilerimizi haftaya iletmiş oluruz, son aşamadayız.

- Finansman noktasında Hollanda, Çin, Suudi Arabistan ve BAE’den ilgili bakanlıklar ve finans kuruluşlarıyla görüşmelerimiz devam ediyor.

- S. Arabistan’da ilgili bakanlar, oranın TOKİ’si ve büyük şirketleriyle görüştük.

- Çin’den büyük taahhüt şirketlerinden China State Construction Engineering ile görüşüyoruz. ENR dünya listesinde birinci olan Çinli firma...12 kişilik ekiple geldiler. Başlarında gelen firmanın 3 numarası olan kişinin 1 milyar dolara kadar anlaşma yetkisi vardı. Hatta niyet mektubu alma ve işbirliği protokolü aşamasına geldik.

- ICBC aracılığı ile neler yapılabilir konuşuyoruz. Bu şirket yeni Kahire şehrini yapıyor. Hem de kiralık modelle. Kahire’nin yaptığını biz nasıl yapamayız.

- NHG Hollanda Vakfı Ev Sahipliği Garanti Fonu ile geçen salı İstanbul’da görüştük, görüşmeler çok iyi geçti modelimizi anlattık.

- Eğer döviz riski yönetilirse, yeni konut modelinin kaynağı Hollanda’dan gelebilir.

Aynı Suudi Arabistan ve Çin’den gelebileceği gibi.

- Çok kalabalık toplantılar yaptık, tek dedikleri ‘kur riski’... Kur riskini ne bankalar ne de özel sektör almak istemiyor.