Bankalar düşük faizi seviyor

Ancak son 6 yıllık kâr-faiz ilişkisi bankaların faiz düşüşünde kârlarını arttırdığını ortaya koyuyor. Bu tablo, ‘faiz lobisi bankalar’ tanımını da güçleştiriyor.

GERİDE bıraktığımız son iki hafta Gezi Parkı protestolarıyla başlayan olaylar siyaset kadar ekonomiyi de etkiledi. Olayların doruğa piyasaların dibe vurduğu bir dönemde hükümet cephesinden ‘protestoların arkasında aralarında bazı bankaların da bulunduğu  faiz lobisinin olduğu’ iddiaları geldi.�

RAKAMLAR KONUŞSUN

Son yıllarda bazı kesimler tarafından, iş dünyasından zaman zaman gelen eleştirilerin varoluş sebebi olarak gösterilen faiz lobisi, gerçekten bu olayların da startını veren bir gizli oluşum muydu?
Gerçekten faiz lobisinin baş aktörü olarak ima edilen bazı bankalar daha fazla kâr elde etmek için düğmeye basmış ve malum protestoları mı başlatmıştı?
Faizler düşerse bankalar daha fazla mı kâr elde eder, daha az mı diye bir anket yapsak ezici bir çoğunlukla daha az kâr elde eder cevabı çıkar. Yani Türkiye’de önemli bir kesimin yüksek faizin bankaların işine geleceğini, daha çok kâr elde edeceklerini iddia edeceğine eminim. Bu önemli kesimin içinde iş dünyası ve siyasilerden isimlerin de yer alacağını düşünüyorum. Ancak rakamlar, bu inanışın yanlış olduğunu şüpheye yer bırakmayacak bir şekilde ortaya koyuyor. O zaman yorumu bir tarafa bırakalım, gelin rakamlar konuşsun...

KÂR-FAİZ İLİŞKİSİ

Çok değil bundan 6 yıl önce Türkiye’de faizler yüzde 21 seviyesindeydi. Türk ekonomisinde ciddi düzelme sinyalleri belirmiş hem doğrudan sermaye, hem de sıcak para olarak Türkiye’ye yabancı para girişi hızlanmaya başlamıştı. Bu tarihten itibaren ekonomideki toparlanma devam edecek, faizler gerileyecek enflasyon da keskin bir şekilde eriyecekti.
Aşağıda hem tablo, hem de grafik olarak bulacağınız çalışma 2006 yılından bu yana Türkiye’de faizler geriledikçe bankaların daha fazla kar elde ettiğini gösteriyor. Faizlerin yüzde 21’den yüzde 6’ya kadar gerilediği son 6 yılda halka açık bankaların toplam karları ise 7.5 milyar liradan 20.5 milyar liraya tırmanmış.

FAİZ ÇIKAR MALİYET YÜKSELİR

Peki ama neden? Yüksek faiz bankaların işine gelmez mi? Bu soruların cevabını geçen hafta Mahfi Eğilmez yazısında bakın nasıl cevapladı:
“Faizler düşerken bankalar, maliyetleri daha çabuk düştüğü için kâr ederler, faizler yükselirken ise bankalar maliyetleri daha hızlı arttığı için kayıpla karşılaşırlar. Bunun nedeni mevduat vadelerinin ortalama 1,5 ay olmasına karşılık kredi vadelerinin ortalama 1 yıl olmasındandır. Faizler yükseldiğinde bankalar vadesi çabuk dolan mevduatı elden kaçırmamak için faizleri artırmak zorunda kalırlar, buna karşılık gelirlerini yükseltmek için aynı hızla kredi faizlerini artıramazlar. Çünkü açtıkları kredilerin vadesi geç dolar. Yani bankalar faiz düşüşünden kazanç elde ederken, faiz artışından kayıpla çıkarlar. İddia edildiğinin tam aksine faiz lobisinin faizlerin yükselmesini değil düşmesini desteklemesi gerekiyor.”
Mevduat ve kredi ilişkisini Eğilmez böyle anlatıyor. Bono ve tahvil cephesinde de durum farklı değil.
Söz, Acar Yatırım Araştırma Müdürü Zeynel Balcı’nın: “Tahvil ve bonosu olanlar faiz oranları düştükçe kar ederler. Faiz oranlarının yükselmesinden rahatsızlık duyarlar, çünkü kârları azalır veya zarar ederler. Türkiye’ye yeni para getirip daha yüksek faizden tahvil almak isteyenler çıkabilir. Ama dünyada gelişmekte olan ülke piyasalarından kaçış varken bu ihtimal çok zayıf. Para bu dönemde daha güvenli limanlara yönelir.”
Günlerdir faiz lobisi tartışılıyor. Bankalar da mantıken bu işin dışında kalıyorsa, peki ama faiz lobisi kimlerdir? Yanıt yine hükümet cephesinden gelsin:
“Herhalde kendilerini iyi biliyorlardır...”