Adıyamanlı üç köy şirketleşti 3 milyon dolar ciro yaptı

Geçtiğimiz günlerde bir grup gazeteci Eti Bakır Genel Müdürü Asım Akbaş ile bir araya geldik. Yukarıdaki anekdotu anlatan Akbaş ardından Üçköy Taşımacılık ile ilgili ilginç hikâyeye devam etti:

“Dedik ki sermayelerinizi koyacaksınız, kamyonlarınızı alacaksınız, işleri ortaklaşa yapacaksınız. Şimdi kavga yok. Profesyonel şekilde işlerini yapıyorlar. Bütün sorun çözüldü. Gayet başarılı bir model oldu. Yılda yaklaşık 180 bin ton konsantre taşıyorlar. Sadece nakliyeden yaklaşık yılda 3 milyon dolarlık (yaklaşık 110 milyon TL) ciroları oluyor.”

Anlayacağınız birlikten hakikaten ciddi bir güç doğmuş, üç köyün kaderi değişmiş. 

Asım Akbaş buluşmamızda Eti Bakır’ın yeni yatırımlarıyla ilgili de bilgiler paylaştı.

Eti Bakır’da işlenen madenlerden sonra ortaya çıkan pirite atık ürün değil ‘artık ürün’ dediklerini belirterek, “Çünkü yapmış olduğumuz Ar-Ge çalışmaları sonucunda gördük ki bu piritin içindeki küçük miktarlarda da olsa bulunan değerli metalleri geri kazanabiliyoruz. Bunun için hemen yatırımlarımızı yaptık. Bu çerçevede yatırımını gerçekleştirdiğimiz artık üründen kobaltı geri kazanabilen tek tesis olan Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisimiz beş ana fabrika ve 12 yardımcı üretim ünitesinden oluşuyor. 1.2 milyar dolarlık yatırım bedeliyle bölgenin en büyük özel sektör yatırımı olan tesisimizde yıllık 2 bin 500 ton kobalt üretiyoruz. Bu yatırımımız sonrası Mazıdağı bölgesinde tersine göç başladı. Yeni konut inşaatları yapılıyor.” Bu arada belirtmemizde fayda var. Kobalt; pil, batarya ve katalizörlerin yanı sıra teknoloji, petrokimya, elektrikli otomobil ve uçak endüstrisinde yoğun olarak kullanılıyor.

Arz fazlalığı fiyatların geri gelmesine neden olunca Eti Bakır yeni bir yatırım kararı daha almış. Akbaş, “Şimdi artık kobaltı da metale çevirme yatırımına başlayacağız. Direkt kobalt metal üretip satacağız. Metal olarak sattığınız zaman daha yüksek katma değerli ürün ve daha yüksek gelir elde ediliyor” diye konuştu.

Ayrıca Elazığ’da maden yatırımı, Samsun’da gübre yatırımı yaptıklarına dikkat çekten Akbaş, “Sinop’ta yeni bir saha aldık. İki güneş enerjisi santrali yatırımı yaptık, martta devreye girecekler. 2025 yılı için de bütçeyi bitirdik. 2025’te yatırımlarımız için 400 milyon dolar harcayacağız. Biz genelde yatırımlarımızı mümkün olduğu kadar özkaynaklardan karşılamaya çalışıyoruz” dedi.

Eti Bakır özelleştirildiğinde Samsun’da 30 bin ton kapasite bulunduğunu ve katot bakır üretilmediğini, bilister bakır üretildiğini söyleyen Akbaş, “O bakırı alan firma bir daha gidiyordu, onu tekrar ergiterek katot bakıra çeviriyordu. Siz çok düşüğe satıyordunuz, çok yüksek maliyetlere katlanıyordunuz. 2008’de Samsun’a çok ciddi bir yatırım yaptık. O zaman 200 milyon dolarlık yatırımla katot bakıra döndük. Elektroliz tesisleri kuruldu ve 70 bin ton kapasiteye çıktık” diye konuştu.  2026 sonu itibarıyla kapasiteyi 120 bin tona çıkaracaklarını söyleyen Akbaş şöyle devam etti: “Bu yeni yapacağımız yatırımla. Ama tabii Türkiye’nin tüketimi de artarak gidecek. Şimdi bir de Afrika’da özellikle Kongo’da yeni madenler devreye girdi. Özellikle bakırla ilgili. Batılılar çıkarıyor. Çinlilerin de aldıkları madenler var. Şili gibi ülkelerde ciddi anlamda maliyetler yükseldi. O yüzden Afrika piyasası biraz daha cazip hale geldi. Bizim de Afrika’ya birkaç ziyaretimiz oldu. Ama kapasitemizi, enerjimizi Türkiye’ye vermenin daha iyi olduğunu düşünüyoruz.”

‘ÜNİVERSİTE MEZUNU ÇOK ARA ELEMAN BULUNAMIYOR’

İŞ dünyası ile buluşmalarımızda söz dönüp dolaşıyor işçi bulmaya, özellikle de ara eleman sorununa geliyor. Asım Akbaş’tan da benzer bir yakınma duyduk:

“İşçilik anlamında en büyük sorun ara eleman kadrosunda. Herkes üniversite mezunu. Avrupa’ya kıyasla genel nüfus içinde üniversite mezunu sayısında hâlâ geride olabiliriz ama Türkiye’de bu kadar fazla üniversite mezununa ihtiyaç yok. Örneğin maden mühendisliğine yoğun talep var. Bu bölüm birçok üniversitede var. Yılda 500’e yakın mezun veriliyor bu bölümden ama iş olanağı yılda en fazla 200 kişi.”

Ardından özellikle iyi üniversiteden mezun olanların biraz daha işin masa başı tarafına, yani pazarlamasına yöneldiklerini söyledi ve devam etti Akbaş:

“Bu konuda bizi en çok memnun eden üniversite İstanbul Teknik Üniversitesi. Gerçekten İTÜ’den çıkan mühendis saha insanı. Yani İTÜ’den mezun olanlar direkt operasyonda çalışmak istiyor. İTÜ o konuda gerçekten çok güzel insan yetiştiriyor ve İTÜ’den mezun olanlar günün sonunda bir şekilde bizde yönetici olarak çalışmasına devam ediyor. Ben mühendislik mezunlarının pazarlama bölümünde çalışmalarından vicdanen rahatsız oluyorum.”

Aslında iş dönüp dolaşıp planlamaya geliyor. Bir tarafta işsizlik bir tarafta işçi bulma sorunu olduğuna göre önümüzdeki yıllar için daha iyi bir planlama yaparsak aslında ikisini birden çözme şansımız var. Belki de üniversiteden mezun olan sayısının kısıtlanması yerine üniversitelerin de nitelikli işçi yetiştirmesi için bir çalışma yapılabilir. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Cevdet Yılmaz nüfusumuzun gittikçe yaşlandığına dikkat çekti. Tüm bunların bir bütünlük içinde ele alınması önümüzdeki yılları kazanmamızı sağlayacak.

ETİ BAKIR GÜBRESİNE YOĞUN TALEP GÖSTERİLİYOR

TÜRKİYE’nin gübrede dış ticaret açığı verdiğini söyleyen Asım Akbaş “Biz bakır üretirken sülfürik asit elde ediyoruz.  Sülfürik asidi de katı hale getirmenin en iyi yolu gübreye çevirmek. Biz de ülkeye faydası olması için 1.2 milyar dolara Mazıdağı’nda müthiş bir tesis kurduk. Samsun’a yaptığımız gübre yatırımı 300 milyon dolar. O da Şubat 2025’te devreye girecek” şeklinde konuştu.