Erdoğan kazandı ama 2011 eşiğinin altında

SEÇİMİN üzerinden bir hafta geçtiğine göre, geriye dönüp sonuçları bir kez daha ve detaylı bir şekilde değerlendirebiliriz. Seçimden galip çıkarak 12’nci Cumhurbaşkanı seçilen AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın aldığı sonucu analiz ederek başlayalım.
Bu analiz için Erdoğan’ın 10 Ağustos’ta aldığı oyu, partisinin 11 Haziran 2011 genel ve 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde elde ettiği sonuçlarla karşılaştırmak bize daha geniş bir perspektif sunabilir.

***

AK Parti, 2011’de sandıkta toplam (gümrük kapıları hariç) 21 milyon 320 bin oy almıştı. Yüzde 49.8 gibi bir orana karşılık gelen bu eşik, iktidar partisinin bugüne dek kaydettiği en yüksek sandık performansını gösteriyor.
AK Parti, geçen 30 Mart’taki yerel seçimde önemsiz sayılamayacak bir gerileme gösterdi. Bu partinin, 51 ilde ‘il genel meclisi’ sandıkları ile 30 büyükşehirde ‘ilçe belediye meclisleri’ sandıklarında kullanılan oylar birleştirildiğinde, parti aidiyeti üzerinden aldığı oy toplamı 19 milyon 434 bin oldu (yüzde 43.3). Bu, 2011 genel seçim sonucuyla kıyaslandığında 1 milyon 900 bin oya yakın bir düşüş anlamına geliyor.
İkinci bir hesaplama yönteminde 51 ilde ‘il genel meclisi’ sandıkları ile 30 büyükşehirde ‘belediye başkanları’ için kullanılan oyların toplamı esas alınıyor. Bu hesaplamada AK Parti’nin aldığı oy 20 milyon 519 bine yükseliyor (yüzde 45.6). Erdoğan, resmi rakam olarak bu oranı telaffuz ediyor. Bu yöntemde AK Parti’nin 2011’e kıyasla gerilemesi 800 bine düşüyor.
Şimdi Cumhurbaşkanı seçimine bakalım. Erdoğan, 10 Ağustos‘ta -yurtdışı ve gümrük kapılarında kullanılan oylar hariç- toplam 20 milyon 670 bin oy almıştır. Bu oy miktarı, 30 Mart yerel seçiminde belediye başkanları ağırlıklı ikinci hesaplamadaki sonuçtan 151 bin, belediye meclisi ağırlıklı birinci hesaplamaya kıyasla ise 1 milyon 236 bin daha fazladır.
Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı seçildiği oy miktarını 2011 genel seçim sonucu ile kıyasladığımızda ise şu olguyla karşılaşıyoruz: Erdoğan’ın yurtiçinde aldığı
20 milyon 670 bin oy, 2011’de partisinin aldığı 21 milyon 320 bin oyun yaklaşık 650 bin oy gerisindedir. Bir başka anlatımla, Erdoğan 2011 düzeyine çıkamamıştır.

***

AK Parti’nin performansını daha ayrıntılı değerlendirebilmek için 10 Ağustos sonuçlarını 2011 ve 2014 yerel seçimleriyle il bazında kıyaslayalım. Bunu yaparken 2014 yerel seçiminden sonra AK Parti’nin daha çok itibar ettiği, ‘belediye başkanları+il genel meclisi’ şeklindeki ikinci hesaplama yöntemini esas alalım.
Bu karşılaştırmayı Vatan gazetesinin hazırladığı ve üç seçim sonucunu birlikte gösteren tablo üzerinden her il için tek tek yaptığımızda karşımıza çıkan sonuç şudur: AK Parti, 10 Ağustos’ta 2011 genel seçimiyle kıyaslandığında 81 ilin 35’inde daha fazla oy almıştır. Buna karşılık kalan 46 ilde 2011’de alınan oyun altında kalmıştır.
Erdoğan’ın 10 Ağustos performansını bundan dört ay önceki yerel seçimde il bazındaki AK Parti oylarıyla kıyasladığımızda, 61 ilde oy arttırdığını, buna karşılık 20 ilde 30 Mart’ta aldığı oyun altına düştüğünü görüyoruz.
Genel bir gözlem olarak, Erdoğan’ın Türkiye’deki illerin çoğunluğunda 2011 sonuçlarının altında kaldığını, buna karşılık 30 Mart’a kıyaslandığında illerin daha büyük çoğunluğunda partisinin performansının üstüne çıktığını söyleyebiliriz.
Sonuçlarla ilgili şu gözlemler de yapılabilir: 30 Mart’a kıyasla artış gösterip, 2011’e kıyasla geride kalan iller olduğu gibi, bunun tam tersi bir yöneliş gösteren daha az sayıda il de vardır. Burada önemli bir nokta, Erdoğan’ın 30 ilde hem 2011 hem de 30 Mart’a kıyasla oy artışı sağlamış olmasıdır. İstisnalar olmakla birlikte genel bir trend olarak bu illerin Orta Anadolu ve Karadeniz ağırlıklı olduğunu söylemek mümkündür.

***

Bu arada hem 2011 hem de 30 Mart’a kıyasla gerileme olan illerin durumu dikkat çekicidir. Bu durumda 15 il vardır ve bunların 9’u büyükşehir statüsündedir. Özellikle üç büyük kentin bu durumda olması dikkat çekicidir.
Örneğin, AK Parti İstanbul’da 2011’de 3 milyon 931 bin oy alırken, AK Partili Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın 30 Mart’taki oyu 4 milyon 101 bine çıkmıştır. Erdoğan’ın 10 Ağustos’ta İstanbul’da aldığı oy ise 3 milyon 567 bindir. Hem 2011 ve hem de 30 Mart sonuçlarının altında bir oy söz konusudur.
Ankara’da AK Parti’nin 2011’de 1 milyon 471 bin, 30 Mart’ta 1 milyon 416 bin olan oyu Erdoğan’ın cumhurbaşkanı adaylığında 1 milyon 405 bine inmiştir. Keza İzmir’de bu partinin 2011’de 924 bin dolayında olan oyu 30 Mart’ta 947 bin dolayında gerçekleşmiş, 10 Ağustos’ta ise 786 bin 967’ye düşmüştür.
Yarın diğer Cumhurbaşkanı adaylarının performansına bakacağız.