24 Haziran analizi (9): MHP'nin Güneydoğu'daki oy artışları nasıl okunmalı?

HDP, gerçekten de özellikle Kürt nüfusun yoğun olduğu coğrafyada Şanlıurfa ve Adıyaman gibi istisnalar dışında genellikle gerileme yaşamıştır. Buna karşılık, MHP neredeyse her ilde çoğunlukla küçük oranlarda da olsa oyunu arttırmıştır. MHP’nin ülkenin batısında ve Akdeniz’de bir çok ilde gerilerken, güneydoğuda oy arttırabilmiş olması bu seçimin ilginç sonuçlarından biridir.

Örnek vermek gerekirse, MHP, Şanlıurfa’da 1 Kasım 2015’te yapılan milletvekili seçiminde il bazında oyların yüzde 2.8’ini almıştı. MHP, 24 Haziran seçiminde ise oylarını yüzde 9.3 oranına taşımıştır. Partinin oyları yüzde değeri olarak 6.1 puan artmıştır.

MHP’nin Kürt nüfusun yoğun olduğu illerde milletvekili seçiminde sağladığı artış puanları şöyle sıralanabilir: Iğdır: 11.2, Adıyaman: 6.1, Bingöl: 4.1, Tunceli: 3.1, Şırnak 2.8, Hakkâri 2.4., Muş: 2.4, Bitlis: 2.2, Siirt: 2, Van: 2, Ağrı: 1, Mardin: 1.8, Diyarbakır: 0.8, Batman: 0.6.

Bu artışlar nasıl okunmalıdır? MHP cephesi, alınan sonuçtan memnun görünüyor. MHP Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Kalaycı, “‘Kürtler MHP’ye oy vermez’ algısının kırıldığı” görüşünde. Kalaycı, “Bölgede PKK’nın tasallutunun kırılması Kürt kardeşlerimizin oylarını daha özgür bir şekilde kullanmalarına yol açtı” şeklinde konuşuyor.

MHP oyları değerlendirilirken öncelikle vurgulanması gereken bir nokta var. MHP, bölgede kendi ölçülerinde ciddi bir oy artışını aslında 7 Haziran 2015 seçiminde sağlamış, ancak bu oy kazanımlarını beş ay sonra 1 Kasım 2015’te tekrarlanan seçimde büyük ölçüde kaybetmiş. MHP, 24 Haziran seçiminde 1 Kasım’ın bu kaybını telafi etmiş, üstüne küçük de olsa bir artış koyabilmiştir. Diyarbakır tablosundaki oy hareketleri bu durumu açık bir şekilde ortaya koyuyor.




Diyarbakır’daki oyların seyrindeki kalıbı, Hakkâri, Şırnak gibi sınır illerde de aynen izleyebiliyoruz. Örneğin Şırnak’ta 2011 seçiminde 2.033 (yüzde 1.18) olan MHP oyu 7 Haziran seçiminde 5.786’ya (yüzde 2.38) yükselmiş, 1 Kasım’da 3.082’ye (yüzde 1.24) inmiş ve 24 Haziran’da bu kez 8.635’e (yüzde 4.0) çıkmıştır.

MHP oylarındaki bu artışların AK Parti oylarındaki hareketlerle bir ilişkisi var mı?

AKP, bu seçimde bölgede birçok ilde sınırlı ölçülerde de olsa bazı artışlar sağlamıştır. Ama Bingöl, Adıyaman, Batman gibi yerlerde gerilemiştir. AK Parti, en yüksek orandaki düşüşlerden birini 11.9 puanla Şanlıurfa’da yaşamıştır.

AK Parti’nin kuvvetli düştüğü yerlerde MHP’nin yükselişi de dikkat çekicidir. Örneğin, AK Parti Adıyaman’da yüzde 14.4 puan düşmüş, MHP ise 6.1 puan yükselmiştir. Bingöl’de benzer bir durdum söz konusudur. AK Parti 9.3 puan düşerken, MHP 4.1 puan artış kaydetmiştir. AK Parti’den ayrılan oyların bir bölümünün MHP’ye gittiğini söylemek hata olmaz.

Güneydoğu’da en ilginç durum, MHP’nin bir milletvekili de çıkardığı Şanlıurfa’da yaşanmıştır. AK Parti oyları yüzde 64.6’dan 52.7’ye düşerken, MHP yüzde 2.8’den 9.3’e çıkmış ve milletvekili adayı İbrahim Özyavuz TBMM üyeliği mazbatasını almaya hak kazanmıştır.

İbrahim Özyavuz, geçmişte AK Parti’den Harran Belediye Başkanlığı da yapmış, aşiret reisi olan bir siyasi şahsiyettir. Eşi Çağla Aktemur Özyavuz da 2007-2011 döneminde AK Parti’den Şanlıurfa milletvekili olarak görev yapmıştır. Sonradan AK Parti ile yolları ayrılan Özyavuz bu seçimde MHP’den aday olduktan sonra sandıkta fazla zorlanmadan seçilebilmiştir. Harran’da oyların yüzde 48.9’u ve Akçakale’de yüzde 25.9’u MHP adayına yönelmiştir.

Bu yönüyle baktığımızda AK Parti’den kopan yerel adaylar açısından MHP’nin bölgede önemli bir alternatif işlevi üstlenebildiğini görüyoruz. Bu coğrafyada devlete yakın aşiretlerin MHP’yi desteklemekte bir sorunu yoktur.

Bunun yanı sıra, bölgede kamu çalışanları ve güvenlik görevlilerinden MHP’ye anlamlı bir oy desteği geldiği eskiden beri genel kabul gören bir görüştür.

Seçimden sonra tartışılan bölgede MHP oylarındaki artış meselesinin gerisindeki faktörler bu şekilde değerlendirilebilir.