Yeni koşullar gitgide yerleşiyor

Salih NEFTÇİ

İki buçuk yıldır devam eden manipülasyon döneminin bitme olasılığı yükseliyor.

Piyasalara yeni koşullar hâkim olmaya başlıyor.

Elbette bu arada eski alışkanlıklar devam edecek. Hatta eski döneme dönülmesi için baskılar bile olabilecek.

Ama oyun şimdiden farklı kurallarla oynanıyor.

Eski dönemin sona ermekte olduğuna inanmak kolay olmasa gerek.

ZAMAN

İşler iktisat kurallarına ters olarak iki buçuk yıl idare edilmişti. Alınmış olan riskleri her seferinde bir nebze daha artırma pahasına gün kurtarıldı. Ve bu arada iyi para kazanıldı.

Ayrıca, eski hükümetin aralık-şubat döneminde attığı bazı adımlar sisteme bir nefes alma zamanı da kazandırmıştı.

Gerçeklerden tamamen kopuk, oyuncuların kendi aralarında oluşturdukları ve Ankara'nın dolaylı sigortasına dayanan koşullar bu nedenle bir süre daha ayakta tutulabilirdi. Seçimlere kadar gidilebilirdi.

Neden yeni bir dönem şimdi başlasın?

Neden oyunun kuralları şimdi değişsin?

Eski dönemin sona ermekte olduğuna inanmak istemeyenler biraz da bu sorulardan güç buluyor.

U DÖNÜŞÜ

Bazıları da U dönüşü bekliyor.

Yeni yönetim eski koşullara geri dönecek. Fonlama maliyetleri yine yüzde 70 civarına çekilecek. Oyuncular bono faizlerini yine yüzde 105'lere geriletecekler.

Al-sat'lar yine başlayacak. Büyük oyuncular yine piyasada alıcı olacaklar. Vs..

Neden?

Çünkü piyasalarda dengeler sarsılınca siyasetçiler korkacak. Geri adım atacaklar.

GERİ ADIMIN ZORLUKLARI

Mümkün. Ama dikkat edilmesi gereken iki unsur var.

Politikacıların korkması için önce bir çalkantı çıkması gerekiyor. Politikacılar Türkiye'de ne zaman uzmanların uyarılarına uyarak, gerekli önlemleri bir çalkantı çıkmadan önce aldılar?

Üstelik bu sefer yapılanlar Türkiye piyasalarında ‘‘normal’’ koşulları getirmeyi amaçlayan ‘‘doğru’’ adımlar. Bugün geri adım atılsa bile, yarın bir başkası benzer şeyleri yine yapmak zorunda.

Kitaptan ilelebet kaçabilmiş olan yok.

Öte yandan bir çalkantı çıkarsa, bu sefer faizlerin daha yukarı çekilmesi gerekecek.

Eski ortam yine geri gelmeyecek.

ENFLASYON ŞOKU

Ama yine de siyasetçiler bir sorun çıkmadan geri adım attılar diyelim.

Piyasalara verilen büyük enflasyon şokunu nasıl geri alacaklar?

Pazartesi günü açıklanan temmuz enflasyonu ekonomiye gerçekten de büyük bir şok vermiş bulunuyor. Bu şok tüm dengeleri değiştirebilecek güçte. Faizler, kurlar, hatta üretim gibi reel değişkenler temelden etkilenecek.

Demek ki, geri adım atılsa bile, temmuz öncesi statükosuna geri dönmek artık zor.

SONUÇ

Ne demek istediğimizin güzel bir örneği, evvelsi günkü ihale. Hazine salı günü faizleri yüzde 119'da kesti.

Yüzde 119'un altı aylık getirisi yüzde 48 ediyor.

Oysa son enflasyon şoku ile önümüzdeki altı ayın enflasyonu da yüzde 45-50 aralığında.

Bu kâğıdın getirisi ilk altı ayda enflasyonla başabaş gidecek. Bu kâğıt ‘‘ikinci altı ayda enflasyon düşecek’’ diye alınır mı?

Faizler önümüzdeki aylarda biraz daha yukarı gidebilir.