Vergi konusu ve yanlışlar

Salih NEFTÇİ

Ekonomi yönetimi kendi açısından siyasi maliyeti büyük yanlışlar yapsa da, ekonomide işleri şimdiye kadar büyük bir çalkantı çıkarmadan götürdü.

Umarız bundan sonra aynı durum devam eder.

DÖVİZE TALEP

Son günlerde dövize arka planda kalan ısrarlı bir talep geliyor. Merkez Bankası bu nedenle dün faiz kotasyonlarını üç puan yukarı çekti.

Piyasaların beklentisi aslında iki puanlık bir artıştı. Merkez Bankası'nın davranışı küçük bir sürpriz oldu. Peki arka plandaki döviz talebi üzerinde etkili olur mu?

Dün ilk tepkilerden görüldüğü gibi, Merkez Bankası'nın bu müdahalesi, döviz talebini kısa vadede durdurabilir.

Ama, dövize gelen talebi orta vadede engelleyebilir mi, orası belli değil.

Çünkü biz dövize gelen talebin arkasındaki nedenlerden birinin faiz gelirlerine getirilen vergi olduğunu düşünüyoruz. (Bir diğer neden, Asya'nın elde etmiş olduğu rekabet avantajının az da olsa kendisini göstermeye başlaması. Ama buna halen de vakit var.)

Kuşkusuz, Körfez krizi Türkiye'de gerektiğinden fazla büyütüldü ve döviz talebi üzerinde bu da etkili oldu.

Ama faize vergi ciddi bir etken.

ÖRNEK

Faize getirilen vergiler DTH'ları da kapsıyor. Tasarruflarını döviz cinsi mevduatta tutanlar belli bir sınırdan sonra, beyanname verip kazandıkları faizden vergi verecekler. Üstelik bu vergi sadece faizi değil, duruma göre kur artışlarını da kapsayacak. Bu hesaplara örneklerle değinmeye devam edeceğiz.

Bugün sadece bir olayı aktarıyoruz.

Faizden vergi vermesi gerekebilecekler arasında yurtdışında çalışan işçiler de var.

Örneğin, 1994 krizinden sonra yurtdışındaki işçilere iyi bir faiz teklif edilmiş, tasarruflarını Merkez Bankası'nda açtıracakları hesaplarda tutmaları önerilmişti.

Bu hesaplarda ciddi miktarda para var.

Yurtdışında çalışan işçiler şimdi buradan kazandıkları faizden ve durumuna göre buradaki kur artışlarından vergi ödeyecekler. Bunun için de ilk olarak beyanname vermeleri gerekiyor.

Beyannameden sonra da, eğer nominal gelirler belli bir sınırı aşmışsa, vergi...

SONUÇ

İşçiler ne kadar vergi ödeyecek? Bu koşullarda tasarruflarını Merkez Bankası'nda tutmaları mı daha iyi, yoksa çekip başka bir hesaba yatırmaları mı?

Paralarını çekenlerse, Merkez Bankası ne gibi bir döviz talebiyle karşı karşıya kalacak?

Bu soruların cevabı araştırıldı mı?

Not: Yurtdışındaki işçilerin bir kısmı bu durumdan haberdar olmayabilir. Bizden sadece uyarması. Konunun uzmanı olmadığımızdan yanlış bir şey söylemek istemiyoruz. Ama bu yıldan itibaren kendilerine bazı yükümlülükler gelmiş bulunuyor. İşin içinde ceza ödeme vs. gibi durumlar olabilir. Bu yükümlülükleri işçiler kendileri öğrenme durumunda.

Maliye matematik hatası yaptı mı?

Vergiden muaf olacak faiz geliri miktarını hesaplamak için Maliye geçen yıl şöyle bir tespit yapmış durumda. Enflasyon yüzde 80.4 olarak saptanmış. Faiz yüzde 118.9 olarak belirlenmiş. Birinci rakam ikinciye bölünmüş ve yüzde 67.6 bulunmuş. Brüt getirinin bu kısmı vergi dışında tutulmuş.

Enflasyon oranının yanlış olarak saptandığını biliyoruz. Ama Maliye'nin yaptığı hesapta matematik yanlışı var mı?

Yarın.

---