Uluslararası piyasaların beş günü

Salih NEFTÇİ

Uluslararası piyasalarda ender görülen haftalardan birisini geride bıraktık.

Hafta, pazartesi sabahı Rusya'dan gelen haberlerle başladı. Uluslararası piyasalar olumsuz etkilendi.

Ama ertesi gün hava değişti. Beklenen bir haber gerçekleşmiş ve daha önemlisi, geride kalmıştı. Piyasalar böyle düşündü. Hava olumluya döndü.

Cuma günü ibrenin yönü yine değişti. Bu arada Wall Street gün başında yüzde 3 düşünce, kapanma saati yaklaşmış olan Avrupa borsaları birden panikledi. Son dakikalarda büyük satışlar geldi. Oysa Wall Street sonradan günü yüzde 1'in altında bir kayıpla kapamıştı.

Parayı, hafta boyunca uzun vadeli Amerikan bonolarını alanlar kazandı.

Uluslararası piyasaları Rusya konusunda tedirginliğe iten olay sadece devalüasyon değil. Rusya bonolarının geri ödenmesi konusunda alınacak olan karar.

Rus yönetiminin belli bir stratejisi var. Doğru ve yanlış, bizim bir şey söylememiz anlamsız. Ama strateji şu.

Rusya devalüasyonu kontrol altına almak istiyor. Bunun için de yerli veya yabancı oyuncuların ellerindeki Ruble'yi dövize çevirmelerini engellemek gerekiyor. Bir yolu faizleri yükseltmek.

Ama Rusya bir başka yol daha izliyor. Oyuncuların ellerine geçecek Ruble miktarını asgariye indirmeye çalışıyor. Ruble ödemeli kısa vadeli bonoların oyunculardan alınıp bunların yerine uzun vadeli kâğıt verilmesi planlanıyor.

Yabancı bankalara esas darbe buradan geliyor.

BEKLENMEYEN

Bu, yabancı bankaların beklemedikleri bir olay.

Yabancı bankalar devalüasyonu (herkes gibi) önceden tahmin etmiş ve kendilerini forward piyasasında ‘‘hedge’’ etmişlerdi. Yani, Rusya bankalarına gidip ilerdeki bir tarihte teslim edilmek üzere döviz satın almışlardı.

Olay sadece devalüasyonla kalsaydı zararları sınırlı olacaktı. Dövizler önceden zaten satın alınmıştı bile...

Ama şimdi paralarını dört beş yıl göremeyecekler.

Ayrıca moratoryumdan sonra Rusya bankalarının forward'da satmış oldukları bu dövizleri ödeyecekleri de şüpheli.

Olay üzerinde birkaç gün fazla tepki vermeden oturduktan sonra piyasaların cuma günü paniklemesinin bir nedeni burada yatıyor.

VE VENEZÜELA

Venezüela, Latin Amerika'da, sorunları hiç bitmeyen ülkelerden birisi. Aslında petrol kaynaklarından dolayı Latin Amerika ortalamasına kıyasla daha iyi durumda. Ama belki biraz bu nedenle Venezüela'da devlet bir türlü bütçesine çeki düzen veremiyor.

Nitekim bu aralar Venezüela uluslararası piyasalara çıkıp tefeci faizlerinden borçlanma durumundaydı. Petrol fiyatlarının düşmesinden zarar görmüşlerdi. Ekonomi yönetimi de büyük yanlışlar yapmıştı.

Venezüela'nın bugünlerde uluslararası piyasalarda bir eurobond ihracı vardı.

Piyasalar karışınca bu ihraç iptal edildi.

Bu arada Venezüela parasının ‘‘gelecek domino’’ olduğunu düşünenler döviz alımına geçtiler. Venezüela piyasaları karıştı.

Bu, Meksika parasını olumsuz etkiledi.

SONUÇ

Asya ise geçen haftayı nispeten arka planda kalarak kapattı. Bunun esas nedeni Hong Kong'da ve Malezya'da yönetimlerin piyasalara müdahale etmeleriydi. Spekülatörler bu müdahale karşısında bir adım geri çekilmek zorunda kaldılar.

Bu kargaşa arasında Japonya'dan nispeten daha kararlı sesler geldiği gözlerden kaçtı.

Bütün bunlar yaşanırken en az panikleyen de Amerikan piyasaları oldu.

---