Uluslararası döviz piyasalarında beklentiler

Salih NEFTÇİ

Evvelsi gün geceleyin yattığımızda dolar 131 Japon Yeni civarında dolaşıyordu. Sabah kalkıp ekrana baktık. Yen-Dolar paritesi 126 olmuş.

Yüzde 3'lük bir hareket. Bırakın uluslararası piyasaları, bir an için TL.'nin dolar karşısında bir gecede yüzde 3 değiştiğini düşünün. Piyasalara şok olur. Bir başka örnek de Kore'den. Güney Kore parası Won, geçen hafta bazı günler yüzde 10 değer yitirdiydi. Bu hafta ise, aksi yönde benzer hareketler var.

Böyle bir ortamda uluslararası pariteler konusundaki beklentileri kısaca ele almak istiyoruz. (Aşağıdaki görüşler bizim kişisel yaklaşımımızı yansıtıyor. Profesyoneller başka uzmanların görüşlerini de alıp bir sentez oluşturma durumunda.)

DOLAR-MARK

Dolar-Mark paritesindeki kısa vadeli hareketleri tahmin etmek imkânsız. Bir spekülasyon bile yapabileceğimizi sanmıyoruz. Bir-iki haftalık hareketleri hangimiz kestirebilir?

Ama orta uzun vadeli beklentiler konusunda bir şeyler söylenebilir.

Orta vadede doların mark karşısında güçlü kalacağını düşünüyoruz.

Avrupa'da tek para birimine geçiş öncesi, sıkı bir para politikası güdüldü. Tek para birimine geçiş başarıyla yapılabilirse, faizleri bir miktar indirmeyi, ekonomilerini biraz rahatlatmayı düşünebilirler.

Bu gelişme Mark'ı veya Mark'ın bağlanacağı tek para birimini Dolar'a karşı biraz zayıflatabilir.

Dolar'ın Avrupa'daki gücü karşısında iki tehlike görüyoruz.

Birinci tehlike, Wall Street'te büyük bir çöküş yaşanması. Bilindiği gibi, birçok uzmanla birlikte, biz de Amerikan borsasının aşırı değerlenmiş olduğunu düşünüyoruz. Wall Street'te en az yüzde 30'luk bir düzeltme yaşanabilir.

Diğer tehlike, Japonlar'ın ellerinde bulundurdukları Amerikan bonolarını satmaları. Şu anda bunun olasılığı düşük. Ama yine de dikkatli olmak gerekiyor.

Bu tehlikeleri akılda tutmak kaydıyla Dolar Avrupa'da gücünü koruyabilir. Hatta daha da güçlenebilir.

DOLAR-YEN

Doların Yen karşısındaki değeri Asya krizindeki gelişmeler tarafından belirleniyor.

Oysa bu kriz öyle bir iki ayda atlatılacak bir şey değil. Özellikle Japonya ve Güney Kore'de ciddi bir yapısal değişim gerekecek.

Dün Japon hükümetinin açıkladığı bazı kararlara piyasanın olumlu tepki verdiğini gördük. Ama böyle tepkiler birkaç gün sonra ortadan kalkabiliyor. Orta ve uzun vadede paraların yönünü yine temel ekonomik dengeler belirliyor.

Bu açıdan bakıldığında da Japon Yeni'nin konumu zayıf. Ekonomi kriterlerinden hareket edersek, Yen'in orta ve uzun vadede biraz daha düşmesi gerektiğini söyleyebiliriz.

Ancak iktisat işin bir yanı. Bir de siyaset var. Siyasi açıdan ise durum farklı. Çünkü Dolar-Yen paritesi 130'un üzerine çıkmaya başladığı zaman Japonya'nın Amerika ile olan ticaretinde dengeler yerinden oynuyor. Japon malları Amerika'da aşılması güç bir rekabet avantajı yakalıyor.

Bu da Amerika ile Japonya arasındaki ilişkilerde yeni sorunlar çıkarabiliyor.

Bunu bilen Japon yönetimi, Dolar-Yen paritesinin 125-127 civarında kalmasına çalışıyor. Japon Merkez Bankası piyasalara müdahale ediyor. Dolar satıp, Yen alıyor. Pariteyi dün olduğu gibi 130'un altına indirmeye çalışıyor.

Elbette uzun vadede bu çabalar ne kadar başarılı olur bilemeyiz.

SONUÇ

Sonuç fazla sürpriz değil.

Dolar orta ve uzun vadede başlıca dövizlere karşı güçlü kalacağa benziyor.

Kısa vadeli hareketler ise, yazı-turaya kalmış.