Tecrübe başka...

Salih NEFTÇİ

Geçen hafta yaptığımız ilginç bir telefon görüşmesini aktarmak istiyoruz. Türkiye finansal piyasalarının Asya'daki benzerlerinden ne bakıma farklı olduğunu gösteriyor.

PROFESYONEL BONOCU

Telefonla arayan New York'lu bir portföy yöneticisiydi. En eski tanıdıklarından 110 milyon dolarlık bir portföy yönetiyor. Parayı sadece ‘‘emerging market’’, yani gelişen finansal piyasaların bonolarına yatırıyor.

Rusya bonosu alıyor, Arjantin bonosu alıyor, Tayland, Filipinler'in bono piyasasına giriyor.

Veya dönüyor bu piyasaların bazılarını ‘‘short’’luyor. Yani borç aldığı bonoları (açığa) satıyor. Buradan elde ettiği nakitle başka ülkelerin bonolarını satın alıyor.

Tam bir cambazlık. Ama iyi para getiriyor.

Ve uluslararası finansal piyasaların halen de en moda sektörlerinden birisi.

(Son zamanlarda, Türkiye piyasalarından birçok yetenekli trader'ın Londra'ya transfer olmasının bir nedeni de bu. Örneğin geçen hafta Financial Times'ta büyük bir ilan vardı. Londra'da bir şirket, Türkiye piyasalarında trade deneyimi olan bir eleman arıyordu.)

Bizim arkadaşın telefonuna dönelim.

ASYA

Deneyimli bonocuyu bulmuşken, başladık bilgi alışverişine. Arjantin, Brezilya kâğıtlarını ve bu arada Türkiye bono piyasasını konuşuyorduk.

Günün olağan sorusunu sorduk.

‘‘Asya ekonomileri konusunda ne diyorsun? Kısa zamanda sorunları çözüp hızla büyümeye başlarlar mı? Yoksa yeni sorunlara gömülmeye devam mı ederler?’’

Arkadaş ilginç bir yanıt verdi.

TECRÜBE

‘‘Asya'dan tek bir korkum var’’ dedi.

‘‘Ekonomileri aslında sağlam. Dinamik. Alınması gereken kararları fazla gecikmeden alıyorlar. Hızlı hareket ediyorlar. Bunların hepsi iyi.

Korkum şu.

Olay Asya ülkelerinin başından ilk kez geçiyor. Latin Amerika olsa korkmam, Türkiye olsa korkmam.

Bu ekonomiler benzer krizleri daha önce yaşadılar. Ne yapılacağını biliyorlar. Biraz acı reçete, biraz moral, biraz manipülasyon. Bir iki manevra.

Toplumun psikolojisi bir anda değişiverir. Yatırımcı alıma geçer. Ama Asya'da olay ilk kez yaşanıyor. Adamlar bu manevraları bilmiyorlar. Bilseler de acemiler.

Ekonomilerinin düzelmesi vakit alabilir.’’

SORU

Arkadaşın söyledikleri bizim de bu aralar aklımızdan geçenlerle uyumluydu.

Geçenlerde Asya krizi üzerinde kafa yorarken, birden aklımıza şöyle bir soru gelmişti:

Türkiye'de de Tayland benzeri yeni bir kriz çıktı diyelim. Krizin ikinci-üçüncü haftasında yatırımcının ilk aklına gelen ne olur?

Güney Kore'dekiler gibi morali mi bozulur? Tayland'lı yatırımcı gibi ağlamaya mı başlar?

Malezya'dakiler gibi ‘‘Dünyanın sonu mu geldi?’’ der.

SONUÇ

Hayır.

Türkiye piyasasının deneyimli yatırımcıları ilk şoktan hemen sonra şunu düşüneceklerdir:

‘‘Yüzde 50 dönem faizi veren üç aylık bonolar bakalım ne zaman çıkacak? Bu safer kaçırmayalım. Yüklü girelim.’’