Stopaja ilgi neden?

Salih NEFTÇİ

Piyasa stopaj konusunda atılacak adımları beklerken, biz stopajın son zamanlarda neden ön plana çıkarıldığını tartışmak istiyoruz.

Stopaj olayı aslında bu hükümetle başlamadı. Erbakan hükümeti ile de...

Daha öncelerde de vardı.

Ancak Sayın Erbakan'dan bu yana, finans kesiminde stopaj uygulamasına daha sık başvurulduğunu görüyoruz.

Stopajın ön plana çıkmasının nedenleri ne?

VERGİ VE STOPAJ

Stopaj aslında vergi değil. Çünkü yeteri kadar vergi ödemişseniz, stopaj kesintilerini bir süre sonra geri alabiliyorsunuz.

Aslına bakılırsa finans kesimine stopaj yerine vergi de getirilse piyasa bunu geri alacak.

Örneğin borçlanma zorunda olan bir hükümet faize vergi getirirse, sonunda bu vergiyi yine hükümetin kendisi ödeyecek. İhtiyacı olan parayı çekmek için piyasanın istediğini vermek zorunda kalacak. Yani faizler vergiden sonra hemen hemen aynı oranda yukarı gidecek.

Bu artık (kamuoyu tarafından) bilinen bir olay.

Ancak stopajda piyasanın tepkisine ihtiyaç kalmadan kesintileri geri almak mümkün.

Peki, gelir artırıcı bir etkisi olmayacaksa, o zaman son hükümetler neden stopaj konusuna ilgi duymaya başladılar?

Bizim gördüğümüz şu.

ZAMANLAMA

Stopaj kesintileri faiz gelirinden ödeniyor. Hemen, o anda.

Evet, belki bir süre sonra geri alınıyor. Ama dikkat edin... Bir süre sonra.

Demek ki bu arada hükümetin bütçesi düzelmiş gibi gözüküyor.

Yani stopajın bir etkisi olduğu ileri sürülebilir. Ama bu iktisadi bir etki değil.

Siyasi bir etki.

Parayı bugün hazineye ver, birkaç ay sonra git, geri al.

Buna göre Maliye'nin kasasına giren para ilk başta bütçe rakamlarını olumlu etkileyecek. Ama stopaj geri alındığında da, etkisi olumsuz olacak.

Bu zamanlama farkı, siyasetçilere:

‘‘İşte biz bütçe açığını kısa zamanda düşürdük’’ deme fırsatı yaratıyor.

Belki piyasa açısından bir baş ağrısı.

Ancak siyasetçi prim yaptığını düşünüyor.

ENFLASYON

Aslında stopaj'ın gelirler üzerinde reel bir etkisi olduğunu düşünenler de olabilir.

Şöyle bakın.

Stopajla kesilen para, bir süre sonra geri alınıyor. Ama yüksek enflasyon ortamında geri alınan paralar enflasyondan dolayı ciddi biçimde eriyor.

Bu durumda da aradaki ‘‘değer farkı’’ kamuya gelir olarak yazılıyor.

Bütçe açığı biraz azalmış oluyor.

Ancak...

Piyasa bunu bildiğinden, bir süre sonra faizler de benzer bir oranda artıyor.

Yani, dikkatli bakılırsa burada da fazla bir reel etki yok.

SONUÇ

Neyse, gelelim şu an için önemli olan noktaya.

Umarız, önümüzdeki hafta Ankara'da siyasi kaygılar değil, mantık hakim olur, stopaj sorunu çözümlenir.

---