Sıcak Japon Yen'i ile oynamak

Salih NEFTÇİ

Tayland ender görülen bir finansal kriz içinde. Hong Kong'da yapılan IMF/Dünya Bankası yıllık toplantısı neredeyse tümüyle bu konu üzerinde odaklaştı.

Tayland ve çevresindeki ülkeler bu krize neden girdiler? Bazı yönlerine kısaca değineceğiz. Hassas noktaları bir kenara bırakıyoruz.

JAPON FAİZLERİ

Japon ekonomisi 1980'lerin sonunda bir duraklama dönemine girmişti. Reel ekonomi yavaşladı. İşsizlik arttı. Bu durum finansal piyasalara yansıdı. Hisseler, gayrimenkul fiyatları neredeyse hızla düştü.

Ekonomiyi canlandırmak ve bankacılık sistemine ucuz kredi sağlamak isteyen Japon hükümeti, faizleri kademe kademe indirmek zorunda kaldı. Öyle ki 1990'lı yıllarda Japon Yeni ile borçlanan bir kurum yüzde 2-3 gibi bir faizle kredi bulabiliyordu.

Üstelik bir ara Japon Yeni dolar karşısında hızla değer kaybetmeye de başlamıştı.

Bakın bu durumda ne oldu.

AÇIK POZİSYON

Tayland da diğer bazı Güneydoğu Asya ekonomileri gibi parasının değerini dolara endekslemiş bulunuyor. Bu durumda Japon Yeni dolara karşı değer kaybedince, Tayland parası Baht'a karşı da düşüyor.

Şimdi bir Tayland bankası düşünün. Japon Yeni ile 100 milyon dolar borçlanmış. Yüzde 3 yen faizi ödeyecek.

Bu arada yen değer kaybetmeye başlıyor. Yüzde 40 değer yitiriyor.

Dolara ve... Tayland parası Baht'a karşı.

Bu banka 100 milyon dolarlık yen borcunu sadece 70 milyon dolar ödeyerek kapatabilecek duruma gelir! (Çünkü yen baht'a karşı değer kaybetmiş durumda.)

Ayrıca zaten ödediği faiz de yüzde 3.

Tayland bankaları başlarlar Japonya'dan yen borçlanmaya...

Bu paraları Tayland parası Baht'a çevirirler. Fiyatları hızla yükselen gayrimenkule veya faize yatırırlar...

İyi bildiğimiz açık pozisyon olayı...

DEĞİŞEN KOŞULLAR

Bir gün gelir koşullar değişir. Amerikan Doları bütün dünyada hızla yükselmeye başlar. Tayland parası da dolarla beraber yukarı gider.

Tayland ihraç malları rekabet gücünü yitirir. Cari işlemler açığı büyür.

Ve bu arada yeni bir gelişme olur.

Japonya bir bankacılık reformu yapar. Zayıf bankaları gözden çıkarır. Japon bankacılık sektörü rekabete açılır.

Japon faizlerinin ve Japon Yeni'nin yükselmesi gündeme gelir.

Açık pozisyoncular pozisyonlarını kapatma zorunda kalacaklarını düşünürler. Erken hareket etmek isterler. Tayland parası Baht'tan çıkıp dolar ve yen'e geçmeye çalışırlar.

Baht yüzde 20 devalüe olur. Kriz başlar.

SONUÇ

Yapılan bir hesaba göre Tayland bankacılık sektöründe bilançoları düzeltmek için gerekli olan devlet yardımı, gayri safi milli hasılanın yüzde 40'ı kadar.

Bono'da olumlu hava

Bono piyasasında faizler dün 2 puan kadar geriledi. Bilmediğimiz bir haber bazı oyuncularca öğrenildi mi?

Mümkün. Ama başka olasılıklar da var.

‘‘Eski’’ büyük oyuncuların yine piyasada aktif olduklarını görüyoruz. Ekonomi yönetiminin geri adım atmış olması, bu oyuncularca ‘‘devam’’ anlamında algılanmış olabilir.

Bir diğer olasılık da, spekülatif, olağan bir piyasa hareketi ile karşı karşıya olmamız.