Repocular ve stopaj

Salih NEFTÇİ

Bono faizlerinden yapılan kesintinin aslında iyi bir kazanç kapısı olduğu son ayların en iyi bilinen ‘‘sır’’larından birisi idi.

Biz geçen yıl konunun detaylarına girmedik ama zaman zaman bu köşede dolaylı olarak ele aldık. Stopajın bir kısmının bono faizlerine geri eklenmesi gerektiğini vurguladık. Ama stopajlardan elde edilen arbitraj kazançları devam etti.

Son uygulamalar şimdi bu imkânı repoculara da sağlıyor.

REPO'DAN STOPAJ

Bilindiği gibi geçen hafta stopaj konusunda bazı değişiklikler yapıldı. Bankaların Hazine bonosu faizlerinden ödemekte oldukları yüzde 12'lik stopaj yüzde 6'ya düşürüldü. Bunun yerine repoya yüzde 6 stopaj getirildi. Uygulama, ihalesi yapılacak ‘‘yeni’’ kağıtlarla başlayacak.

Evvelsi gün de yazdığımız gibi bundan böyle repocuların bankalarla pazarlığı ‘‘net faiz’’ üzerinden yapmaları gerekiyor.

Ama stopaja giden paraları da unutmamak kaydıyla...

Çünkü geçen yıl buradan iyi para kazanıldı.

MEKANİZMA

Basite indirgeyip, kaba şekliyle açıklayalım.

(Repo yatırımcısının bu imkandan yararlanması için bazı koşullar gerekli. Örneğin yıl içinde yapılan repo tutarı küçükse getiri gösterilen çabaya ‘‘değmeyebilir’’. Ayrıca detaylar için vergi ve stopaj mevzuatını iyi bilen uzmanlara danışılması doğru olacaktır. Bankalar da bu konuda bir ücret karşılığında yatırımcıya yardımcı olabiliyor.)

Olay kaba şekliyle şöyle çalışıyor.

Diyelim ki repodan eskiden yılda yüzde 80 faiz kazanıyordunuz. Şimdi bunun yüzde 6'sını stopaj olarak ödeyeceksiniz.

Bunu bilen repo yatırımcısı gidecek, banka ile pazarlığını net faiz üzerinden yapacak. Bankaya: ‘‘Ben yüzde 80 net faiz istiyorum’’ diyecek.

Burada iki olasılık var. Banka yüzde 80 veya yüzde 78-79 gibi bir net faizi hemen ödeyecek. Çünkü zaten kendi ödediği stopaj yüzde 6 düşürülmüş olacak. Stopajdan elde ettiği kazançların bir kısmını repo yatırımcısına aktaracak.

İkinci olasılık Türkiye finansal piyasalarının özelliklerini içeriyor. Müşterisine yüzde 6 stopaj ödeyen banka bunu kendi kazancından vermeyecek, büyük çapta Hazine'den isteyecek. Yani gidecek yeni ihalelerde daha yüksek faizden teklif verecek.

Yeni ihalelerde satılan bonoların faizleri olması gerekenin yüzde 4-6 üzerinde gerçekleşecek.

Yani repoya getirilen stopajın büyük bir kısmını yine Hazine ödemiş olacak.

Bu olasılıklardan hangisinin gerçekleşeceğini 14 Ocak'ta göreceğiz.

KAZANÇ NEREDE

Peki burada ekstra kazanç nerede?

Geçen yıl stopajdan kazanılan para meselesine henüz girmedik.

Bir kere unutmamak gerekiyor ki faizlerden yapılan kesinti bir vergi değil. Sadece bir stopaj. Eğer stopajı veren kişi veya kurumun zaten ödemekte olduğu vergiler varsa, kurum stopajı ‘‘adeta geri alabiliyor’’.

Sonuçta da ortaya ilginç bir durum çıkıyor.

‘‘Stopaj geldi, daha yüksek brüt faiz isterim’’ diyen sistem, brüt faizleri gerçekten de bir miktar yükseltiyor.

Çünkü bonoyu ihalede alanların vergi aventajından yaralananla aynı kişi veya kurum olması şart değil.

İhaleye girenler Hazine'den haklı olarak daha yüksek brüt faiz talep ediyorlar.

(İktisat teorisi de bunu öngörüyor.)

Ama kağıtlar dönüp dolaşıp, sonunda vergi avantajı olan kurumların elinde toplandığından stopaj adeta geri alınıyor.

Ve yükselen brüt faiz kısmen de olsa yatırımcının yanına kâr kalmış oluyor.

SONUÇ

Birisi size yasal yoldan para hediye ederse ‘‘Hayır’’ der misiniz?

İşte repocu da şimdi bu pastadan bir dilim alabilecek.

(Elbette bütün bunlar orta vadeli bir çerçeve içinde ele alındığında doğru. Yoksa vergiden elde edilen kazanç hemen ertesi gün cebe girmiyor. Bu unutulmamalı.)