Piyasa psikolojisi ve olumlu adımlar

Salih NEFTÇİ

Çiller döneminin maliyeti yavaş yavaş ve beklenmedik şekillerde ödeniyor.

Piyasaya bakın. Hakim psikolojiyi bundan dört yıl öncesi ile kıyaslayın.

İyi bir haber geldiğinde piyasa bu haberi bugün belki on ile çarpıp ona göre tepki verir. Fiyatlar bir anda olması gerekenin çok üstüne çıkar.

Kötü haber geldiğinde ise tepkiler aksi şekilde gelişir. Mümkün olduğunca, elden geldiğince fiyatların olumsuz hareketi yavaşlatılmaya çalışılır.

Olgunlaşmış bir piyasa yaşanması gerekenin tersi bir durum. Dünyanın yerine oturmuş piyasaları kötü haberlere olması gerekenin biraz üzerinde tepki verirler, iyi haberlere ise temkinli yaklaşırlar. Bu nedenle fiyatlardaki düşüşler sert, çıkışlar yumuşak olur.

BÜROKRATIN ÖNEMİ

Bu köşede ‘‘siyasetçinin’’ işlevini, özelliklerini tartışan bir dizi ele almıştık.

Tipik bir siyasetçiden ne Nobel almasını bekleyeceğiz, ne de New York Soho semtinde resim sergisi açmasını.

Tipik siyasetçi, toplumun çeşitli çıkar grupları arasında kavgaya yol açmadan uzlaşmaya varılmasını sağlayan kişi. Ülke yönetiminde alınması gereken teknik kararları da kendisi oluşturmuyor.

Bunu bürokratlar yapıyor.

Türkiye piyasalarında yukarıda ele aldığımız psikolojinin oluşmasında Çiller'in ilk yıllarında işbaşında olan bürokratların büyük rolü olmuştu.

Piyasanın iyi habere aşırı olumlu tepki vermesi, kötü haberi ise küçültmeye çalışması bu dönemde kazanılan bir alışkanlık oldu. Bürokrasinin tepesindeki yöneticiler şimdi doğru çizgide. Gereken teknik adımları atıyorlar.

Ama piyasa eski alışkanlıklarına halen de devam ediyor.

Bu daha ne kadar sürecek belli de değil.

İYİ HABER

Elbette Çiller döneminden sonra ekonomi ve piyasalar iyi habere, olumlu birkaç küçük adıma adeta susamış durumda.

Yıllardır yapılmayanlarda, bir kenarda itilen sorunlarda atılan birkaç küçük adım bu nedenle bireylerin gözünde büyüyebiliyor.

RP'nin 1997 başında atmaya çalıştığı bazı olumlu adımlara olması gerekenden çok daha iyimser bir tepki verildiği hatırlanacaktır. Yapısal reformlar gelmeyince, iyimser hava kaybolmuştu.

Şimdi de yurtdışında bazı gelişmeler yaşanıyor.

Ayrıca Hazine yönetiminin ortaya koymaya başladığı gerçekten tutarlı, ilkeli davranış ve politikalar kendisini hissettirmeye başladı. Buna bizlerin verdiği bazı sinyaller de eklenince bu hafta başında piyasalar gelişmelere yine fazlasıyla iyimser yaklaştı.

Bu tepki kısmen ekonomiden gelecek iyi haberlere duyulan ihtiyaçtan kaynaklanıyor. Ama esas nedeni piyasanın alışmış olduğu aşırı spekülatif davranış tarzı.

SONUÇ

Bugün piyasa profesyonelleri ile bir araya geliyoruz.

Toplantıda ‘‘olumlu’’ diye adlandırabileceğimiz adımları yorumlayacak bazı gelişmeleri ele alacağız.

Ancak Türkiye ekonomisinin bütün ciddi sorunları halen de olduğu gibi duruyor. Çözüm üretecek programlar ortaya konsa bile bu zaman alacak. Olumlu habere verilecek fazlasıyla iyimser tepkilerin sonunda oyunculara ve dolayısıyla da yapılmak istenenlere zarar verebileceği unutulmamalı.