Likit olmak gerekiyor

Salih NEFTÇİ

Piyasaların son günlerde izlediği trend profesyonellerle bundan bir ay kadar önce başlatmış olduğumuz bazı tartışmaları kamuoyu önünde de ele alma gereğini ortaya çıkarıyor.

Bu yorumların o zaman yüksek bir hata payı olduğunu düşünmüştük. Bu köşenin dışında bırakmıştık.

Sanırız hata payı artık daha düşük. Bireysel yatırımcıların da artık bazı konularda bilgilendirilmesi gerekiyor.

TOPLANTI

Başlıca noktaları kısaca ele alacağız. Dikkatli yorumcular, bazı detayları şimdiden piyasalarda görebilirler.

17 Temmuz tarihinde piyasalarla yapmış olduğumuz toplantı şu noktalarda odaklaşmıştı.

Finansal piyasaların istikrarı 1994'ten beri hükümetin gündeminde birinci sırada idi. Çiller hükümetleri ‘‘sabıkalı’’ olduklarından, önceliği finansal kriz çıkmamasına veriyorlardı. Reel ekonominin, yapısal reformların fazla önemi yoktu. Kriz çıkmasın yeterdi.

Yeni hükümetle birlikte, finansal kesim bu öncelikli konumunu kaybedecekti. Reel ekonomi piyasaların çıkarının önüne geçiyordu.

Manipülatif yapıya alışmış olan ve kendilerine verilen ‘‘spread’’lerden para kazanmayı normal sayan bazı oyuncular bu değişikliğe ayak uydurmakta zorlanacaklardı. Bu kurumların bilançoları böyle bir değişikliği kaldırabilecek durumda değildi.

Yeni hükümet, 1997 yılında uygulanmaya başlanan iç borçlanmayı sınırlı tutma politikasından vazgeçecek, iç borçlanma eski trendine geri dönecekti.

Bütün bunlar bir likidite sıkışıklığı yaratacaktı. Enflasyonun yükselme trendi de buna eklendiğinde faizlerin yukarı gitmesi kaçınılmazdı.

Temmuz 17'den bu yana bazı beklenmedik başka gelişmelere de tanık olduk. Bu gelişmeler yukarıdaki görüşlere üç ilave daha yapılmasını gerektiriyor.

İLAVELER

En beklenmedik gelişme, zamlar konusunda yaşandı. 17 Temmuz toplantısını yaparken petrol zammı henüz yeni yapılmıştı. Zamların ne boyutta devam edeceği belli değildi.

Şimdi bu parametreyi daha iyi biliyoruz.

Temmuz ayı enflasyonu mevsimlik koşullara göre çok yüksek çıktı. Ayrıca son petrol ürünleri zammı, diğer KİT kamu zamlarının boyutu ve 8 yıllık eğitime kaynak sağlanması amacı ile ödenecek bazı vergiler de beklenenin üzerinde oldu.

İç borçlanmanın hızlandırılması ve bunun da genelde döviz açıkları ile finanse edilmesi konusundaki ‘‘meyil’’ kanıtlandı.

Yapısal reformlara gidilmemekle birlikte, mali ve parasal politikalarda daha ilkeli bir çizginin ilk adımları atıldı. (Hazine'nin borçlanma planı, Merkez Bankası'nın para programı açıklaması vs. gibi)

SONUÇ

Manipülatif yöntemlerin terk edileceği ve piyasalarda oyunun yeni kurallara göre oynanacağı konusunda verilen mesajlar, en azından şimdiye kadarki uygulamalarla, doğrulanmış oluyor.

İki yıldır kendilerini ‘‘iktisat ve finans kuralları dışında hareket edebilen bir ekonomiyiz’’ görüşüne inandırmış olan bazı oyuncuların bu yeni koşullara uyum sağlaması sancılı olacak. Yavaş da olsa şimdi farkına varılmaya başlanan işte bu.

Piyasalarla yaptığımız toplantıda, ‘‘likid olmak gerekiyor’’ sonucuna varmıştık.

Şimdi daha da doğru.