İzlenen politikalar ve sade vatandaş

Salih NEFTÇİ

Şimdiki ekonomi yönetimi, temmuzda verilen zam şoku dışında büyük yanlış yapmadı. Ekonomide durumu fazla çalkantı çıkmadan götürecek küçük tedbirler aldı. Kişisel olarak tümünü desteklemesek de bazı adımlar attı.

Seçimlerde başarı siyasi ayak oyunlarından çok, vatandaşın o günlerde cebine nelerin girip, nelerin çıktığı ile ilgili. Vatandaşın yaşamını azıcık rahatlatın, oyunuz biraz artıyor. Biraz zorlaştırın, oyunuz düşüyor.

Şimdi bu hükümet döneminde bazı yapılanları Erbakan döneminde izlenen politikalarla kıyaslayalım. Bakın ortaya nasıl bir tablo çıkıyor.

ENFLASYON

Enflasyon olayın en iyi bilinen yönü. Erbakan dönemi sonunda 12 aylık tüketici enflasyonu yüzde 78 idi. Şimdi yüzde 99. Ama biz bu rakamla ilgili değiliz.

Biz ‘‘ortalama gıda enflasyonuna’’ bakacağız. (Ortalama enflasyonu kullanmak iktisadi analizlerde sakat, ama siyasi analizlerde yararlı olabiliyor.)

Erbakan döneminde ortalama 12 aylık gıda enflasyonu yüzde 73. Bu hükümet döneminde yüzde 105.

Şans da olabilir, ama Erbakan iktidarı gıda fiyatlarını (yapay olarak) enflasyonun altında tutmaya çalışmış. Gıda fiyatları iktidarın sonuna doğru yükselişe geçmiş. Şimdiki hükümet döneminde ise gıda enflasyonu en baştan genel enflasyonun üzerine çıkmış.

Bu, dar gelirlileri ve orta sınıfı doğrudan etkileyecek bir gelişme.

VERGİ

Faizden, repodan alınan yeni vergilere gelelim.

Hükümetin bir kanadı bunu zenginden alıp, fakire vermek diye düşünebilir. Ama iktisadi analiz yapabilen birisine sorun...

Bu çeşit vergiler döner dolaşır orta sınıfı vurur. Zengin, bir süre sonra yine eski getirisini elde eder.

Şimdi Refah'a oy veren ve herhangi bir faiz geliri olmayan bir seçmen alın. Bu kişi 12 ay sonra ‘‘Helal olsun, bir yıl önce faizden vergi almaya başladılar’’ deyip, gider, oyunu şimdiki hükümeti oluşturan partilerden birisine verir mi?

Cevaplayalım. Faiz geliri elde etmediğinden bu olay bir yıl sonra söz konusu seçmenin aklında bile olmayacaktır.

Oysa, şimdiki hükümete oy vermiş olan ve faiz geliri ile yaşayan orta sınıf ailelerden bazıları emin olun 12 ay sonra da cebinden çıkarıp verdiği vergiyi hatırlayacaktır.

Ve oyunu başka yere verecektir.

Dünyada hangi siyasi parti, nerede, ne zaman yeni vergi getirdi diye oyunu yükseltmiştir?

Yeni vergi ‘‘doğru’’ bile olsa...

BÜYÜME

Hükümet sıkı bütçe uyguladığını ve büyüme hızını düşüreceğini açıkladı.

Yapısal tedbirleri alan bir istikrar programı içinde belki de gerekli bir uygulama. Ama ya herhangi bir yapısal tedbir almadan yapılırsa?

Burada da bir yanda Erbakan dönemi. Ortalama büyüme hızı yüzde 6.3. Ve bunu şimdi yüzde 4'lere indirmeye çalışan bir politika.

Doğru veya yanlış. Orası ayrı.

Düşük büyüme ilk önce dar gelirlileri ve orta sınıfı vurur.

SONUÇ

Yukarıda ele aldığımız etkilerden birincisi seçmeni şimdiden etkiledi.

Ama vergi konusunda henüz ceplerden yeni para çıkmadı. Yavaşlayan büyüme henüz rakamlara yansımadı. Vatandaşın yaşamına girmedi.

Seçmen bu etkileri zamanla hissedecek. Şimdiki hükümeti Erbakan dönemiyle kıyaslayacak. Asya krizi, Yunanistan devalüasyonu vs. gibi birbirine bağlı olayların reel etkileri de zamanla ortaya çıkacak. (Reel etkiler finansal krizler gibi değil, çok yavaş gelişiyor.)

Bu politikalar devam ettiği sürece, Fazilet Partisi'nin güçlendiğini göreceğiz.

---