İşkence devam edecek mi?

Salih NEFTÇİ

Global borsa krizi ile başlayan çalkantılar bu hafta da devam edeceğe benziyor.

İçerideki profesyoneller açısından küçük bir işkence.

Ankara'da tam bir şeyler yapılmaya başlanmışken yabancıların davranışlarından dolayı yüksek bir volatiliteyle yaşamak. Yarın ne olacağını kestirememek...

YABANCI FONLAR

Global borsa krizinin, ekonomisi iyi durumdaki ülkelere de sıçramasının nedeni sadece psikolojik değil.

Basite indirgeyerek tartışalım.

Batı'da ve özellikle de Amerika'da küçük yatırımcı parasını yüksek getiri veren ‘‘Asya fonlarına’’ yatırınca fon yöneticileri bu parayla hemen çeşitli Asya hisse senedi veya duruma göre bonosu alıyor.

Böylece risk dağıtılmış oluyor.

Şimdi bir Asya ülkesinde çalkantı çıktı diyelim. Yatırımcıların bazıları korkuyor, paralarını çekmeye başlıyor.

Aslında bu her zaman mümkün değil. Çünkü iki çeşit fon var.

Bazı uluslararası fonlarda katılma belgeleri aynı hisse senedi gibi. Firmaya ‘‘geri satma’’ hakkınız yok. Katılma belgesini ancak ikinci piyasada başka bir yatırımcıya satabiliyorsunuz. Fon'un özelliği böyle.

Bu çeşit uluslararası fonlar bir kriz sırasında nakit çıkışıyla karşılaşmıyor. Sadece ikinci piyasada katılma belgesinin değeri düşüyor.

Ama bazı fonlarda katılma belgesini fona geri satıp paranızı kâr veya zararıyla çekmeniz mümkün.

İşte bir çalkantı sırasında bu fonlar nakit çıkışıyla karşı karşıya kalıyor.

BULAŞICI ÇALKANTILAR

Bu durumda Tayland'da çıkan bir çalkantı nedeniyle bazı yatırımcılar paralarını çekip bir süre daha risksiz enstrümanlara geçmek istiyorlar. Örneğin Amerikan hazine bonoları almaya karar veriyorlar.

Fon yöneticisi bu nakit ihtiyacını karşılamak için Tayland hissesi satsa zararını yazmış olacak. Çaresiz elindeki Tayland benzeri bir ülkenin hisselerini nakite döndürmeye çalışıyor. Örneğin Malezya hissesi veya bonosu satıyor.

Bu sefer başlıyor Malezya borsası düşmeye.

TÜRKİYE

Uluslararası fonların bazıları sadece Asya ülkelerine yatırım yapıyor. Ama bazıları da ‘‘gelişmekte olan piyasa’’ fonları.

Bunların elinde hem Türkiye kâğıdı var. Hem Tayland, hem Malezya...

Asya ülkelerinde borsalar arka arkaya düşünce bu fonlar nakit ihtiyaçlarını Türkiye kâğıdı satarak karşılamaya çalışabiliyorlar.

İstanbul borsası yükselişe geçer geçmez satışlar gelebiliyor.

GEÇEN HAFTA

Geçen hafta yaşananlar da bu mantıkla tutarlı idi.

Hafta başında hızla yukarı giden borsa ve bir ara yükselen bono fiyatları haftayı ters bir trendle bitirdi.

Bonoda da, hisse senedinde de yüklü satışlar geldi.

SONUÇ

Çin işkencesi mi? Hayır.

Aslında Wall Street işkencesi.

Wall Street düşmedikçe işkence devam edecek.