İlginç bir ihale ilginç hesaplar

Salih NEFTÇİ

Dünkü ihale ilginçti.

Hazine açısından bakıldığından sonuç beklenildiği kadar olumsuz olmadı.

Kamu bankalarının ihaleye hangi faizden ve ne miktarda girdikleri sorusunu bir kenara bırakıp bazı gözlemleri bir araya getirelim.

DÜNKÜ İHALE

İlk önce dünkü ihalede gerçekleşen rakamlar.

Hazine yeni stopaj uygulamalarına tabi olan ilk bono ihalesinde net TL.'si 318.3 trilyona gelen bir miktar sattı.

Yüzde 6.6'lık kesintiler düşüldükten sonra, net bileşik faiz yüzde 119.99 olarak gerçekleşti.

Stopajlı bileşik faiz yüzde 130.24 oldu.

YÜKSELEN BİLEŞİKLER

‘‘Repoya stopaj getirelim’’ içgüdüsünün ilk sonuçları şöyle:

Bireysel yatırımcıya verilen bileşik faiz yükselmiş oluyor.

Bonoyu alan bir vatandaş yüzde 119.99 net faiz bileşik faiz elde edecek. Oysa 4 Haziran 1998 gibi daha önce piyasaya çıkmış benzer vadedeki bir kâğıdı, dün ihaleden önce satın alan bireysel yatırımcı yüzde 109-110 gibi bir faiz elde edecekti.

Bonolarda net faizin yükselmesi elbette bireysel yatırımcının lehine. Bu açıdan bakıldığında son rakamlar bonoları daha çekici kılıyor.

Ama bireysel yatırımcılar diğer enstrümanlardan çıkıp bu nedenle bonoya girerler mi? Biz bu değişikliklerin ilk etkileri geçtikten sonra bireysel yatırımcının kısa vadede kalma tercihini sürdüreceğini düşünüyoruz. Ancak bu soruya cevap vermek için biraz daha bekleyeceğiz.

Gelelim ikinci kayda değer noktaya.

YIL SONU AVANTAJI

Bireysel yatırımcının elde ettiği avantaj burada kalmıyor.

Bilindiği gibi stopaj, kâğıdı vade sonunda kim elinde tutuyorsa, onun tarafından ödeniyor.

Şöyle bir varsayım yapalım:

Vatandaş dünkü kâğıtları aldı. İtfa tarihinden birkaç gün öncesine kadar elinde tuttu. Sonra gitti, bunları bir bankaya sattı. Stopajın tümünü banka ödüyor.

Ama eğer bu stopaj vergiye mahsup edilebiliyorsa, o zaman da stopajın tümünü banka geri alıyor. (Burada TL'leri geri alınma tarihi önemli. Hesaplara dahil edilmesi gerek.)

Bu açıdan bakıldığında, stopajdan elde edilen pasta neyse, bu pastanın bireysel yatırımcı ile banka arasında paylaşılması meselesi de var.

Demek ki yıl sonunda stopajdan elde edilen avantajı da eklediğimizde vatandaşın yıllık bileşik faizi, yüzde 121.5 civarına bile gelebilir. (Burada piyasa faizlerinin değişmediğini varsayıyoruz.)

Sözünü ettiğimiz konu vadeden birkaç gün önce bankaya geri satılan bonolarda, stopajın o günkü değerinin bölüşülmesi meselesi.

Bireysel yatırımcı açısından önemli ve teknik bir konu. İleride detayları ile ele alacağız.

REPO

Gelelim repoya.

Repoya yüzde 6'lik bir ek stopaj daha getirilmiş oluyor. Bu durumda vatandaş bonodan yüzde 6 stopaj öderken, repo yapan kişi ilk bakışta yüzde 12 stopaj ödemiş gibi olacak.

Demek ki dünkü kâğıtları sadece repo ile fonlama zorunda kalan bir banka, eğer stopajı hiçbir şekilde geri alamayacaksa, müşterisine ancak yüzde 110 gibi bir bileşik faiz verebilecek.

Ancak repoya kesilen yüzde 6'lık stopaj tümüyle geri alınırsa, bileşikler yine yüzde 119.99 olacak.

Kısacası repo yapan bireysel yatırımcılar açısından şu anda fazla bir şey değişmemiş oluyor. Elde ettikleri faizler ya aynı kalıyor veya biraz yukarı gidiyor. (Bu rakamlarda repo maliyetlerini hesaba katmıyoruz.)

---