Gençlere yönelik (III)

Salih NEFTÇİ

Teknik konular öne çıkıyor

Dünkü yazıda iş piyasasının finans açısından daha hızlı büyüdüğünü ele almıştım. Ama bir noktayı gerektiği gibi vurgulayabildiğimden emin değilim.

Bugünlerde iktisat konusunda iş bulanların önemli bir kısmı da bu işleri yine finans sektöründe buluyor. İçeride de bu böyle. Dışarıda da. Örneğin iktisat eğitimi yapmış gençler şirketlerde veya bankalarda ekonomiyi izleme, ekonometrik tahminler yapma görevlerini üstleniyorlar. Ama bu çabaların arkasında çoğu kez finansal piyasalardaki gelişmeleri izleme ihtiyacı yatıyor.

Sonuçta, finansla ilgili dersler almak burada da yararlı.

Bu koşulların önümüzdeki yıllarda da devam ettiğini varsayalım.

Gençler bu ortama kendilerini en iyi nasıl hazırlarlar? Son bir buçuk yılın gelişmelerine bakarak bu konuda gençlere ne gibi öğütler verebiliriz?

TEKNİKLER

İlginç bir olay anlatayım.

Bundan bir ay kadar önce New York saatiyle sabah 6'da telefon çaldı. Açtım. Tanımadığım bir ses bana:

‘‘Siz profesör olan Neftçi misiniz?’’ diye sordu.

İsveç'ten arıyor. Ünlü Ericsson firmasında çalışan bir uzman. Kendisinden uluslararası piyasalarda işlem gören döviz opsiyonları konusunda bir rapor yazması istenmiş. Firma anlaşılan döviz riskini ‘‘hedge edecek’’. Enstrümanları ve oyuncuları daha yakından tanımayı amaçlıyor.

‘‘Kusura bakmayın’’ dedi, ‘‘Telefonunuzu Internet'ten buldum. İzninizle size bazı sorular sormak istiyorum.’’

Sorulardan birisi şuydu:

‘‘Uluslararası opsiyon trader'ları ile konuşurken birçok fizikçi ile karşılaştım. Fizik okumak opsiyon trade etmek için yeterli mi? Bana garip geldi, piyasaları daha yakından tanıyan birisine sormak istedim. Trader'ların fizikçi olduklarını rapora koyabilir miyim?

DEĞİŞEN EĞİTİM

İsveçli araştırmacının gözlemi yanlış sayılmazdı.

Gerçekten de bugünlerde finansal piyasalara iyi hazırlanma yollarından birisi üniversitede lisans derecesini fizik konusunda yapmak ama bu arada seçmeli finans ve iktisat dersleri almak.

Fizik modellerinin gerektirdiği matematiği öğrenmek ama bu arada işin finansal yönünü unutmamak ve önemli bir rol oynayan iktisat mantığını kavramak...

Tekrarlayalım. Bu seçeneklerden sadece birisi. Matematik ve finanstan oluşan bir karışım konusunda da uzmanlaşılabilir.

Veya, finans, iktisat konsantrasyonu seçilir. Bu arada bol uygulamalı matematik dersleri alınır.

Kısacası, finansal piyasalarda iş bulmak için teknik bir eğitimden geçmenin avantajları var.

TÜRKİYE VE DIŞARISI

Elbette bu görüşler daha çok dış piyasalar için geçerli.

Türkiye'de işlemlerin büyük çoğunluğu, şu an için, ya müşteri emirlerini yerine getirmek veya çok kısa vadeli spekülatif hareketlere girişmek. Alınan pozisyonlar fazla karmaşık değil. Hedging ve arbitraj konuları gelişmemiş durumda.

Ancak unutmamak gerekiyor ki bir lisans eğitimi de dört yıl sürüyor.

Dört yıl sonra iş piyasasına giren bir genç Türkiye'de farklı koşullarla karşılaşacaktır.

Son bir nokta.

Türkiye dört yıl sonra da gelişmekte olan bir ekonomi olacak. Enflasyon tehlikesi, kriz tehlikesi ortadan kalkmayacak. Böyle ortamlarda iktisat modellerini iyi bilmek gerekiyor.

Kendisini geleceğin finansal piyasalarına hazırlamak isteyen bir genç dışarıya kıyasla, Türkiye'de daha çok iktisat dersi almak zorunda.

---