Forward ve swap'a vergi

Salih NEFTÇİ

Sentetik repo' ya da vergi getirileceğine dair haberleri gazetelerden ve ajanslardan izliyoruz.

Bizi esas ilgilendiren, getirilmesi düşünülen vergi değil. Bu çaba zaten bir yere varmaz. Bu haberleri merakla izlememizin esas nedeni, yetkililerin bu konuda demeç verirken ne gibi açıklamalar yapacakları, neleri dile getirecekleri...

Nedenini söyleyelim.

BİR BAŞKA DEMEÇ

Evvelsi gün öğleden sonra Reuters'in başında çalışırken hem İngilizce hem de Türkçe haberlerde bir söyleşinin özeti geçti.

Ankara'da ekonomiyle ilgili en önemli kurumlardan birisinin yönetimini üstlenmiş bir bürokrat, enflasyon, kur politikası konusundaki görüşlerini dile getiriyordu.

Önce Türkçe haberi okuduk. İnanamadık. İnanılmaz karışıklıkta bir mantık. En basit iktisat prensiplerinden uzak cümleler. Ve bu arada inanılmaz bir yanlış.

‘‘Eyvah, yabancılara rezil olduk galiba’’ diyerek hemen haberin İngilizce'sini açtık.''

Garip. Burada anlamlı sözler. Türkçe kısmındaki karışıklıklardan, yanlışlardan eser yok. Ama söz konusu bürokratın ağzından çıkan sözlerle değil de, bir yorum şeklinde yazılmış.

Demek istediğimiz, özel sektörün aksine, Ankara'da verilen teknik düzeydeki demeçleri, yapılan teknik açıklamaları izlemeye almakta yarar var.

AÇIKLAMALAR

Üstelik forward ve swap konusu enflasyon vs. gibi iyi bilinen konulardan daha yeni. Daha karmaşık.

Forward ve swap'a vergi getirileceği söylentileri çıkınca, biz de verilecek demeçlerin çelişkili olup olmayacağını izlemeye almıştık.

Beklenen açıklamalar yavaş yavaş gelmeye başladı.

İlk tepkimiz şu:

Neyse ki açıklamalarda çelişki yok. ‘‘Bir yetkilinin’’ ağzından çıkanlar, temkinle söylenmiş sözler.

Ancak türev enstrüman kavramının ne olduğu da sanırız henüz tam olarak anlaşılmış değil.

Aslında bu bir yerde doğal. Çünkü konu karmaşık. (İngiltere'nin finans ağırlıklı ünlü bir gazetesi bile geçen gün bu konuda büyükçe bir yanlış yaptı.)

TÜREV'LERİN ÖZELLİĞİ

Forward ve swap'ların türev enstrümanlar olduğunu unutmayalım.

Türev, başka enstrümanlar türetilmiş demek. Yani ‘‘bir araya getirilmiş’’. ‘‘Farklı şeylerin birleştirilmesinden oluşmuş.’’

Şimdi Ankara'da swap'a ve forward'a vergi getirileceği söyleniyor.

Bunun bir anlamı yok.

Çünkü türev enstrüman kendi başına bir enstrüman değil. Farklı şeylerden oluşturulmuş bir birleşim. Türev'lere vergi gelmesi için neredeyse etrafımızda ne varsa ona vergi gelmesi gerek.

TÜREV'E VERGİ

Swap'a vergi geldi diyelim.

Swap kontratını hemen ikiye bölerim.

İki ayrı kontrat imzalarım.

İki değişik işlem olur.

Birisinde döviz aldım. Gittim başka bir işlemde de dövizi sattım.

Tamamen yasal.

Ortada bir swap kontratı yok. Ama aynı zamanda bir swap var. Aynı şey forward için de geçerli. Forward yapmanın sayısız yolu var. Hepsine vergi konması imkânsız.

SONUÇ

Hokus pokus mu?

Hayır. Finans.

Boşuna havanda su dövülmesin. Bu konuda zaten yarışa geride başlayan bizim kurumlara yardımcı olunsun.

Emin olun sonunda Maliye'nin kasasına daha çok vergi girer. Ama faiz vergisi değil de, gelir vergisi olarak girer.

---