Eylül enflasyonu ve faizler

Salih NEFTÇİ

Piyasada enflasyon-faiz-devalüasyon hesabını iki değişik şekilde yapmak mümkün. Birisi diğerinden daha doğru.

AZ DOĞRUSU

Birinci yöntemde yıllık değişkenler kullanılıyor. Örneğin, yıllık enflasyon yüzde 95.

Bileşik bono faizleri yüzde 112.

Reel faiz yüzde 8'e gelir.

‘‘Fena değil’’ denecektir. Üstelik yönetici işleri açık pozisyonla çeviriyorsa, yıllık devalüasyonu yüzde 80 olarak düşünür, döviz cinsi getirisi de yüzde 17'ye yaklaşır.

Daha da iyi.

Memnun. Oyuncu bonoya devam kararı alır.

DAHA DOĞRUSU

Hesabını yukarıdaki gibi yapan bir kurum zaman zaman zarar ettiğini görecektir.

Çünkü deneyimli yöneticiler olaya başka bir şekilde bakıyorlar. Hesabı aylık rakamlar kullanarak yapıyorlar. O zaman da ortaya farklı bir tablo çıkıyor.

Eylül ayı devalüasyon oranı yüzde 5.5 civarında gerçekleşecek gibi görünüyor.

Bir Türk bankası için dışarıdan dolar borçlanmanın maliyeti yılda yüzde 8'i aşıyor. Bunu aylığa indirgeyin, eder yüzde 0.7.

Demek ki dışarıdan fon sağlayıp bono alan kurumun toplam maliyeti ayda yüzde 6.2'ye ulaşacak.

Öte yandan yüzde 112'lik bono faizini aylığa indirgeyin yüzde 6.4 eder.

Alınan bütün risklere karşılık kazanılan para sadece binde 2.

Üstelik bir de enflasyonla karşılaştırın. Kazanılan TL ayda yüzde 6.4. Eylül ayı enflasyonu yüzde 6.5'i geçtiği zaman bonolar negatif reel faiz verecek.

Demek ki aylık rakamlarla yapılan hesap, ortaya farklı bir tablo çıkarıyor.

FAİZLER

Deneyimli fon yönetim müdürleri işte bu nedenle hesaplarını aylık rakamlara göre yapıyorlar. Bu, Türkiye finansal piyasalarının bir standardı olmuş durumda.

Biz de buradan hareketle faizlerin alt sınırını bulabiliyoruz.

Geçen hafta bazı kurumlar bileşik yüzde 110'dan kâğıt aldılar. Aylık kazançtan hareket edince bu faiz seviyesinden para kazanmaları zor.

Ama bir nokta daha var.

STOPAJ

Yukarıda yaptığımız aylık hesapta sözü geçen rakamlar, piyasanın deneyimli profesyonellerince gayet iyi biliniyor.

O zaman kim neden yüzde 110 seviyesinden kâğıt alsın?

Bir kere deneyimsiz oyuncular var. Bunları unutmayalım.

Ama işin bir diğer boyutu da stopajla ilgili. Birçok oyuncu faizden alınan stopajın büyük bir kısmını da yeniden faizlere dahil ediyor. (Bunun nedenlerini bir kenara bırakalım.)

Örneğin, biz kendi tahminlerimizi yaparken yüzde 110'luk bir bono faizini alıyor ve bunu kendi bulduğumuz bir rakam olan 1.07 ile çarpıyoruz.

Gerçek faiz getirisi yüzde 117 civarına geliyor. (Bu bir ortalama. Stopajın bir kısmını faize katma her kurum için geçerli olmayabilir. Yanlış anlaşılmasın.)

Bu rakam da bazı davranışları daha iyi açıklıyor.