Evet, neden?

Salih NEFTÇİ

Birkaç gündür etrafında dönüp durduk. Ve bazı sorular sorduk.

Forward'da yabancılar döviz alırken, bizim bankalar döviz satıyor, dedik. Neden?

Cevap bugün geliyor.

Belli bir açıdan bakacağız. Dediğimiz gibi, böyle konular sık ele geçmez. Aynı ‘‘cevabı’’ sonradan başka açılardan da tartışacağız.

Piyasalarda yaşanan bazı gelişmelerin nedeni sanırız daha iyi anlaşılacak.

FORWARD NE DEMEK?

Aslında forward döviz kavramı ilk görüldüğü kadar karmaşık bir şey değil.

Döviz bürosuna gidip nakit döviz aldınız. Elinize bir makbuz verirler. Bir de nakit dolarlar. Siz de karşılığında TL'leri teslim edersiniz. Hemen o anda.

Bunun adı ‘‘spot döviz’’ işlemi.

Şimdi şu benzer işleme bakın. Makbuzu aldım. Satın alacağım dövizin miktarı ve fiyatı makbuzda yazılı.

Ama teslimat 3 ay sonra olacak. Elimde sadece makbuz var. Dolarlar yok. TL de vermedim.

3 ay sonra gidip dolarları alacağım, karşılığı TL'leri o zaman vereceğim.

İşte bunun adı da ‘‘forward döviz alımı.’’ Yani işlemi ‘‘ilerki bir tarihin’’ döviziyle gerçekleştirmek.

YABANCILAR

‘‘Bizimkiler forward döviz satıyor, yabancılar alıyor’’ dedik.

Ama o zaman şu doğru değil mi?

Yabancılar forward dövizi ucuza alıyor. Yıllık bazda, olması gerekenden en az yüzde 5 daha ucuza!

Çünkü bono yüzde 90 verirken, forward döviz spota kıyasla sadece yüzde 85 daha yüksek bir fiyata satılıyor.

‘‘Neden?’’ diye sorduk.

ANLAMI

Neden bizim bankalar forward dövizi olması gerekenden daha ucuza satsın?

Şöyle bakın:

Ben pozisyon açmak istiyorum. Bunun için döviz borçlanmam gerek. Dövizi borçlanacağım, sonra da spot piyasada satacağım. Ama diyelim ki borçlandığım kadar borçlandım. Sınıra dayandım. Daha fazla döviz borcu alamıyorum. Alamayınca, da bu spot dövizleri, satamıyorum. Satsam, TL'lerle bono alacağım. Böylece bonomu da alamıyorum.

Ne yaparım?

Satacak spot dövizim yoksa, gider forward döviz satarım. Çünkü, dikkat edin, bunun için elimde ‘‘kâğıt dolarlar’’ olması gerekmiyor. İmzayı basıp, fiyatı kabulleniyorsunuz. Gelecekte bir tarihte teslimatı yaparım, diyorum.

Kolay.

İYİ PARA

Spot piyasada satamadığınız dövizleri gidin, vadeli piyasada satın.

Pozisyonu böyle açın.

Ama bunun için de karşı tarafta bir forward döviz alıcısı olması gerekiyor. İşte o da yabancı yatırımcı.

Forward döviz satmaya istekli olanların sayısı ‘‘fazla’’ olunca da, karşı taraf ödeyeceği fiyatı düşük tutuyor.

Dövizleri ucuza alıyor.

Diğer bir deyimle, gerçek döviz satıp yüzde 90 kazanamayan yerli banka, forward döviz satıp yüzde 85'e, çaresiz razı oluyor.

Cevap bu.

SONUÇ

Yine bir soruyla bitirelim.

Peki elinde döviz olmadan, forward döviz satma sözü veren kurumlar, piyasada büyük bir risk yaratmıyorlar mı?

Bunu da gelecek hafta tartışacağız. (Ama bu arada Ankara'dakilerin uykusunu da kaçırmayalım. Risk şu an için fazla yüksek değil.)

---