Enflasyona iki değişik bakış

Salih NEFTÇİ

Geçen hafta, Avrupa piyasaları profesyonellerine yönelik bir finans mühendisliği dersinin yoğunluğuyla geçti. Enflasyon konusundaki gelişmeleri ve ekonomi yönetiminde tanık olmaya başladığımız bazı anlaşmazlıkları uzaktan izledik. Bu konulara giremedik.

Bir yerde iyi de oldu. En azından enflasyon olayına uzaktan bakmamızı sağladı.

Dikkat edilirse, kamuoyu enflasyona birbiriyle ters düşen iki değişik bakışla yaklaşıyor.

PİYASALAR

VE ENFLASYON

Enflasyon şimdiki hükümetten önce de yükseliş trendindeydi. Piyasalar açıklanan aylık enflasyon rakamlarını bu nedenle yakından izliyor, rakamların beklenenden yüksek mi, yoksa beklenenden düşük mü çıktığına bakıyordu.

Piyasaların tepkisi, enflasyonun seviyesinden değil, açıklanan rakamların beklentilerle kıyaslanmasından kaynaklanıyordu.

Yeni hükümetin aldığı ‘‘zam kararları'' bu davranış tarzını daha da pekiştirdi.

Nitekim ağustos ayı toptan ve tüketici enflasyonu piyasalarca beklenenin yüzde 1 kadar altında gerçekleşti.

Sonuçta enflasyon rakamları piyasalarca küçük de olsa ‘‘olumlu'' bir haber olarak algılandı.

VATANDAŞ

Oysa vatandaşın olaya bakışı çok farklı.

Vatandaş enflasyondaki gelişmelere finansal piyasalar vasıtasıyla yaklaşmıyor.

Hatta repo yatırımcısı bile enflasyon olayına spekülatif bakmıyor. Çünkü Merkez Bankası zaten repo piyasasını fonluyor. Repo faizlerini belli bir kanal içinde tutmaya çalışıyor. Enflasyon biraz yüksek veya biraz düşük çıksa bile repo yatırımcısı etkilenmiyor.

Vatandaş enflasyonun seviyesi ile ilgili.

Onun için ‘‘beklenen enflasyona kıyasla rakamların nasıl çıktığı'' önemsiz. Önemli olan fiyatların ne kadar arttığı.

ÖNEMLİ ÇELİŞKİ

Bu açıdan bakınca da kuşku yok.

RP-DYP koalisyonu sırasında vatandaşın artan reel geliri, son zamlar ve bunu izleyen enflasyon rakamları ile yeniden düşecek.

Ağustos ayında yüzde 6.3 olarak açıklanan tüketici fiyat artışları bu nedenle vatandaş açısından olumsuz bir gelişme olarak görülüyor.

Demek ki, enflasyona piyasaların bakışı ile vatandaşın bakışı arasında önemli bir çelişki görüyoruz.

Bu çelişki nereye gidecek?

TEMEL UNSUR

Yatırımcıların dikkatli olması gerekiyor. Çünkü temel unsur vatandaşın olaylara nasıl baktığı. Enflasyonun (bir kerelik) beklenenden düşük çıkması bono piyasasında fiyatları birkaç günlüğüne biraz yükseltir. Birkaç oyuncu para kazanır.

Ama enflasyon aynı zamanda vatandaşı olumsuz etkileyeceğinden şimdiki hükümet birkaç ay sonra aniden zayıflamaya başlar.

Siyasi istikrarsızlık ve RP konusu şu veya bu şekilde yine ortaya çıkar.

Piyasalar olumsuz etkilenir.

SONUÇ

Enflasyona verilmiş olan ‘‘şoka'' vatandaş açısından bakmak gerekiyor.

Bu, siyasetçiler için de, yatırımcılar için de doğru.