Enflasyon sonrası faiz ve vatandaşı kazıklama

Salih NEFTÇİ

Faizden vergi almak için vatandaşın eline geçen paranın ilk önce enflasyondan arındırılması gerekiyor.

Enflasyonun etkisi çıkaracaksınız ki, anlaşılsın.

... elde kalan paranın ne kadarı faiz kazancı, ne kadarı enflasyondan dolayı durduğu yerde şişen para...

Bu ayırımı yapmadan faiz gelirini vergilendirmek imkânsız. Çünkü faiz gelirinin ne olduğunu bilmek imkânsız.

‘‘Ayırımı’’ yapmak ise kolay değil.

İşin içine ‘‘vatandaşı kazıklama’’ fırsatı da giriyor...

Örneklerle tartışmaya devam edeceğiz.

YERİNDE DURAN PARA

Bir küçük yatırımcı alalım. Vergisini ödediği maaşından üç beş kuruş birikirmiş. Bu tasarrufu ile enflasyondan korunmak için 100 Amerikan Doları almış, evde dolabında saklıyor.

Bir yıl sonra dolar 220 bin TL'den, 400 bin gibi bir yere yükselecek. Dolar başına 180 bin TL'lik bir artış.

Bizim yatırımcı durduğu yerde 18 milyon kazanmış olacak.

Maliye Bakanlığı'nın bundan vergi alma hakkı var mı?

‘‘Sen faiz geliri elde ettin, bu kazancından vergi verme durumundasın’’ diyebilir mi?

Adamcağız gelir elde etmiş falan değil. Vergisini daha önce ödediği maaşını biriktirip bir kenara koymuş. Tasarrufunu enflasyondan erimesin diye de dolar olarak tutuyor.

Yıl başındaki tasarrufu ne?

100 dolar.

Yıl sonunda tasarrrufu ne?

Yine 100 dolar.

Faiz kazancı ne?

Sıfır.

Peki faiz vergisi ne olacak?

Yine sıfır. Maliye Bakanlığı'nın gelip bu 18 milyon TL'den vergi alma hakkı yok. Çünkü bu vergisi zaten ödenmiş bir para.

ÇİFTE VERGİLENDİRME VEYA...

Peki, dinlemediniz şu veya bu şekilde gittiniz bu 18 milyon TL'den vergi almaya kalktınız. Ne anlama gelir?

Maaşının tümünü harcamış olan başka bir vatandaş bir kere vergi öderken, bizim tasarrufçu benzer gelirinden iki kere vergi ödemiş olacak.

Bir yerde cezalandırılacak.

Veya bu açıkça yapılmıyorsa, vergi kendisinden çeşitli oyunlarla alınacaksa, o zaman da amiyane tabiriyle kazıklanmış olacak.

SONUÇ

Maliye, dolapta duran dövizin enflasyondan şişen kısmından vergi alma niyetinde değil. Ama, bankaya yatan veya bonoya giden daha önce vergisi ödenmiş tasarrufa ne demeli?

Bu basit örnek bize şunu gösteriyor.

Daha önce vergisi ödenmiş tasarruflar enflasyondan dolayı kendiliğinden şişer. Bu, faiz geliri değil. Enflasyonun bir etkisi. Buradan vergi almak haksızlık. Haksızlık bir yana, ekonomi için zararlı. Çünkü tasarrufçuyu cezalandıracak.

Demek ki faiz gelirinden vergi almak için ilk önce tasarrufların enflasyondan şişen kısmını ayırıp bir kenara koymak, geride ne kalıyor ona bakmak gerekiyor.

Ve bu hesabı da, dolapta duran dolarla değil, bonoya yatırılan tasarruflarla yapacaksınız.

Bir şirket vergisini daha önce ödediği paralarla bir Hazine bonosu satın almışsa elde ettiği TL'lerin ne kadarı enflasyondan dolayı şişme, ne kadarı gerçek faiz geliri?

Bu ayırım nasıl yapılacak?

Maliye bunu nasıl yapmayı planlıyor?

İşin içinde biraz ‘‘kazık’’ var mı?

---