Düşündürücü bir nokta

Salih NEFTÇİ

Geçen hafta piyasa profesyonelleri ile büyük bir toplantı yaptık. Ama bu sefer amaç biraz farklıydı. Genelde bu toplantılarda bir bilgi alışverişi yaparken bu sefer dışarıdaki bazı gelişmeleri gözden geçirdik. Olayların seyri bu aralar büyük çapta dışarıdaki gelişmelerden etkileniyor. Oysa içeride enflasyon olsa da, dışarıda deflasyonu çağrıştıran gelişmeler var. Piyasalarla deflasyon konusunu ele almaya başladık.

Haftanın önemli konularına gelelim. Haftanın ilk günleri piyasalara olumlu haberlerin gelmesi olasılığını daha yüksek görüyoruz. Dikkatler vergiler ve Brezilya üzerinde yoğunlaşacağa benziyor.

Brezilya ile başlayalım.

IMF

Dünya piyasaları geçen hafta Brezilya üzerine odaklanmıştı. Rakamlara bakın. Amerikan finansal sistemi Rusya'ya 7 milyar dolar borç vermiş. Tüm Asya ülkelerine verilen borç 2.3 milyar dolar.

Ama Latin Amerika'da 63 milyar dolar paraları var. (1998 başı itibariyle.)

Demek ki Latin Amerika'da Brezilya'nın çökmesiyle başlayacak bir kiriz Amerikan finansal sistemi için Asya krizinden iki misli daha önemli. Siz anlayın.

Nitekim, Brezilya piyasalarının karışması olasılığı şimdi hemen IMF kanalıyla yapılacak büyük bir yardımı gündeme getirdi. 20 ila 30 milyar dolar arasında bir IMF yardımından söz edilmeye başlandı.

Bu, Brezilya'da piyasa psikolojisini kısa vadede değiştirebilir.

Geçtiğimiz haftalarda Brezilya döviz rezervleri 70 milyar dolar düzeyinden 48 milyar dolara gerilemişti. Uluslararası piyasalar bu durumdan tedirgin olmuşlardı. Söz konusu IMF yardımı şimdi rezervleri yükselterek, Brezilya piyasalarının kontrolden çıkmasını engelleyebilir.

İyi haber. Ancak...

Ancak IMF'in işin içine karışması Brezilya parası Real'in daha geniş bir kanal içinde hareket etmesine yol açacak. Real bir miktar değer kaybedecek. Ayrıca harcamalara getirilen kısıtlamalar sonunda 1999'da ekonomik büyüme Brezilya'da da negatife dönecek.

Yani ciddi bir maliyet var.

VERGİLER

Ama piyasalara vergilerle ilgili haberler geldikçe bizim oyuncular kısa vadede Brezilya konusuna fazla ilgi duymayacaklardır. Fiyatların geldiği bu noktada hisse senedi yatırımcısının avantajına olan her haber Borsa üzerinde (çok) olumlu bir etki yapıyor.

Ama hisse senedi fiyatların hızla yukarı gitmesinin bir de yan etkisi var. Gazetelerde okuduğumuz, ama aslında üzerinde çok fazla durulmaması gereken bazı aracı kurumların karşılaştıkları geçici zorluklar da bu sayede birden hafifler.

Mesele şimdi bu kararların fazla belirsizliğe yol açmadan çıkarılıp uygulanmaya konmasıdır.

Bu konudaki tereddütler piyasaların yine panikleşmesine yol açabilir.

SONUÇ

Finansal piyasalara getirilen vergiler ve sonradan atılan büyük geri adımlar konusunda bir düşünceyle bitirelim.

Yeni kanunla getirilen vergilerden bir kısmı ilke olarak yanlış değildi. Diğerleri yanlıştı ama yine de dünyanın bazı yerlerinde uygulanmaktaydı.

Ancak ekonominin yapısal sorunlarında herhangi bir mesafe almadan, bir geçiş dönemi tanımadan...Ve özellikle de uluslararası piyasalarda çok tehlikeli bir ortam oluşmuşken böyle adımların atılamayacağı, atılırsa piyasalarda büşük çalkantılara yol açacağı besbelliydi.

Böyleyken...

Bu kadar basit bir şey ekonomi yönetiminin birçok kilit noktasında nasıl oldu da görülemedi?

Neden bunlara ilk başta daha yüksek bir sesle karşı çıkılmadı?

Geleceğe baktığımızda, bunu gerçekten de düşündürücü bir nokta olarak görüyoruz.

---