Deneyimsizlik ve aşırı tepkiler

Salih NEFTÇİ

Aslında Wall Street bu aralar spekülatif bir psikolojide. Yatırımcılar, bir süredir yılda yüzde 20'lik getirileri normal sayar oldular. Yüzde 30, hatta daha fazlasını talep ediyorlar.

Olacak şey değil.

YATIRIMCI PSİKOLOJİSİ

Amerikan ekonomisinde hisseler yılda dolar cinsinden ortalama yüzde 10-12 arasında sürdürülebilir bir getiri sağlayabilir. Yüzde 30'luk kazançlar ancak özel durumlarda, örneğin ekonomilerin duraklamadan çıktığı dönemlerde veya anormal riskli ortamlarda elde edilebilecek kazançlar.

Bir yıl için mümkün. Belki iki yıl. Ama o kadar.

Sürdürülemez. Daha doğrusu, sürdürülememesi gerekiyor.

Çünkü Amerikan şirketleri yılda ortalama yüzde 30 kâr edemez.

Ama yatırım psikolojisi her yerde aynı. Yüzde 20'lik getirilere bir alışmaya görsünler... Yatırımcılar daha da fazlasını istiyorlar.

Yüksek getiriyi ‘‘normal’’ karşılıyorlar.

FARK

Bununla birlikte Wall Street yine de farklı.

Evvelsi gün de gördük ki, piyasa diğerlerine kıyasla biraz daha deneyimli. Aşırı tepkiler orada da yaşanıyor ama oyuncular toparlanıyorlar.

Panik alımlar veya panik satışlar kısa sürüyor.

Salı günü Wall Street'in açılışını Reuters'dan izliyorduk.

Reuters, Telerate veya Bloomberg gibi ajanslar piyasalarda yaşananları anı anına, gecikmeden duyurabiliyor. (Televizyonlarda veya Internet'te verilen fiyatlar 15-30 dakika gecikmeli.)

Wall Street Türkiye saati ile 16.30'da açılıyor. Salı günü saat 16.00 olduğunda Avrupa borsalarında bir panik başlamıştı. Hisse senetlerindeki kayıplar derinleşti. Borsalar yüzde 10 civarında bir düşüşe yöneldi.

Tüm beklentiler Wall Street'in hızla düşeceği yönündeydi.

‘‘Kan gövdeyi götürecek’’ (Carnage) deniyordu.

SOĞUKKANLILIK

Ve Wall Street açıldı.

İlk önce gerçekten de bir ‘‘düşüş’’ başladı.

Ama o da ne?

Bir saat sonra fiyatların toparlandığını gördük. Kapanışta piyasa yüzde 5 yukarı gitmişti.

Oyuncular paniğe kapılmamışlar, akıl dışı hareketlerde bulunmadan işlerini profesyonelce yapmışlardı.

SÖNMEYEN BALON

Wall Street'teki balon halen de sönmüş değil.

Ayrıca Asya'da ve Latin Amerika'da gelişmekte olan piyasalar zor bir dönemden geçecekler. Artık bu da belli.

Demek ki Wall Street bundan sonra da dünya borsalarının yüreğini ağzına getirecek. ‘‘Koşuşturmalı’’ günler yaşanacak.

Ama yine de Wall Street profesyonellerinden öğreneceklerimiz var.