Bozulan dengeler

Salih NEFTÇİ

Piyasalar yeni bir çalkantı dönemine mi girdi?

Bu soruya ‘‘evet’’ cevabı vermek için henüz elimizde yeteri kadar bilgi yok. Yükselen faizler ve dövize geçen sermayeden sonra dengeler farklı bir seviyede de olsa şimdi yerine oturmuş olabilir.

Ama piyasaların durulması için faize vergi konusunda bir geri adım da gerekebilir.

Şu an için bilemiyoruz.

Biraz daha bekleyip, gidişatı görmek gerekiyor.

İKİ GELİŞME

Geçen hafta iki gelişme dikkati çekti.

Bir kere, Dövize arka planda kalan bir talep geldi.

Merkez Bankası faiz kotasyonunun üst limitini üç puan yukarı çekmişti. Bu, piyasalar için bir sürpriz olmuş talebi bir an için kırmıştı. Ama geçen hafta dövize gelen talebin devam ettiğini gördük. Hafta boyunca bu baskı değişik seviyelerde kendisini hissettirdi.

Cuma günü döviz piyasası yine sakin gibi görünüyordu.

Ancak burada durumun bir süre daha yakından izlenmesi gerekiyor.

Geçen haftanın ikinci önemli gelişmesi faizlerin yükselmesi oldu.

FAİZLER YÜKSELİRKEN

Faize gelen verginin böyle bir sonuç verebileceğini daha önce bu köşede ele almıştık.

Kabaca şöyle bir mantık öne sürdük.

Yüksek miktarda borçlanmaya alışmış bir Kamu Maliyesi ihtiyacı olan sermayeyi çekip bono satmak zorunda. Bunu yapmak için de gerekli faiz neyse onu verecek. İhtiyacı olan sermayeyi, ortalama yüzde 20 gibi bir ‘‘reel’’ faizle çekebiliyorsa bunu devam ettirecek.

TL cinsi faize koyduğu vergiyi de sonunda kendisi ödeyecek. Yani ilk önce vergi koyacak, daha sonra faizleri yukarı çekecek.

Geçen hafta yaşananlar işte bu mantıkla uyumluydu.

Gecelik faizlerin yüzde 84-85 civarına oturduğuna tanık olduk. Daha sonra cuma günü TÜFEx'lerin ihalesi yapıldı ve bu ihalede reel faiz yüzde 30'un üstünde gerçekleşti.

Bu arada bono faizleri de yükseldi 130'un hemen altından döndü. Son ihalede satılan iskontolu kağıt Cuma günü zararına trade etmeye devam ediyordu.

KARGAŞA

Faizlerin yukarı çekilmesi şimdi piyasaları yatıştıracak mı?

Yukarıda da dediğimiz gibi bu soruya cevap vermek için biraz daha bekleyeceğiz. Bir kere, geçen hafta sonunda piyasalardaki beklenti gecelik faizlerin biraz daha yükselebileceği yönündeydi.

Böyle bir gelişme yaşanması durumunda ‘‘eski’’ kağıtların yazdığı zarar artacak.

SONUÇ

Ama TL cinsi faizlerin‘‘vergi kadar’’ yükselmesi piyasaları yatıştırmak için yeterli de olmayabilir.

Gördüğümüz kadarıyla piyasadaki oyuncuların önemli bir bölümü faize vergide (bu sefer de) geri adım atılacağı inancında.

Bunlar henüz bir tepki vermediler.

İşin bu sefer ciddi olduğu ve önemli miktarda vergi verileceği anlaşılırsa bu tutumlarını değiştireceklerdir.

Bekleyip gelişmeleri izleyelim.

Unutmayalım, bu arada Asya krizinin reel etkileri konusu da var.

---