Borsalardan bir pazar öyküsü

Salih NEFTÇİ

Uluslararası borsalar çalkantılı. Profesyonellerin yüreği ağzında. Yatırımcılar kaygılı.

Ama borsalar yükselirken nasıl para kazanılırsa, borsa düşerken de para kazanmak mümkün.

Günün gelişmelerini anlamak için gerekli olan bazı teknik kavramları ilginç bir öykü içinde ele alacağız.

AÇIK KAPAMAK

Borsalar düşerken nasıl olur da para kazanılır?

Borsanın düşmesi, hisse senetlerinin değer kaybetmesi demek. Değer kaybeden bir kâğıt nasıl kazanç sağlar?

Borsanın hızla düşeceğini tahmin ediyorsunuz. Borsacınızdan başlıca hisseleri sizin için borç almasını istersiniz. Bu gerçekleşince de ‘‘borç hisseleri’’ hemen satarsınız. Diyelim 100 gibi bir fiyattan.

Borsada açık pozisyon almış durumdasınız.

Borsa hızla düşer, fiyatlar 80'e gerilerse, döner aynı kâğıtları 80'den alır esas sahiplerine geri verirsiniz. Borcunuzu kaparsınız.

Bir kuruş yatırmadan 20 kazandınız!

Elbette, aksi olur da fiyatlar düşeceğine artarsa, ters yakalanır, tüpteki diş macunu gibi fena sıkılırsınız.

Adı ‘‘short squeeze.’’

Aşağıdaki olay da Hong Kong spekülatörlerinin başından geçiyor.

BATIL İTİKAT

Bir parantezle başlayalım.

Çin toplumlarının en ilginç yönlerinden birisi Çinliler'in batıl inançlarıdır. Batılılara çocukça gelebilecek bazı şeylere gerçekten de inanırlar.

Çince'de ölüm sözcüğü ‘‘sı’’ kelimesiyle oluşturulur.

Ama ‘‘sı’’ aynı zamanda 4 rakamı da demektir.

Olay bu parantezle başlıyor.

HONG KONG'DA

BİR GÜN

Olayın geçtiği günü hayal meyal ben de hatırlıyorum. Sanırım bundan üç-dört yıl önceydi.

Bir gün Hong Kong Borsası'nda açıkçılar fena yakalanırlar.

Fiyatların düşmesini bekleyip açık pozisyon almışlardır. Ama fiyatlar yukarı gider. Terse düşerler. Zararları büyük. Ne yapıp da satmış oldukları borç hisseleri geri alıp pozisyon kapasınlar?

O zamanlar kıta Çin'in başında Deng Sao Ping var. Yaşlı. Sallantıda.

Hemen bir dedikodu çıkar:

‘‘Deng öldü.’’

Fiyatlar gümbür gümbür aşağı. Açık pozisyon kapatan kapatana.

Deng aslında ölmemiştir, ama büyük bir kargaşa yaşanır. Açıkçılar ‘‘öldü’’ derken, fiyatların yükselmesini isteyenler bunun sadece bir dedikodu olduğunu söylerler.

Derken kapanış saati gelir. İşlemler durur.

Şansa bakın. Borsa endeksi şu değerden kapanır:

444.14.

Çinli yorumuyla:

‘‘Öldü, öldü, öldü, kesinlikle öldü.’’

SONUÇ

Hong Hong'ta ertesi gün konuşulur:

Acaba, ‘‘Yukarıdakinin’’de mi büyük açık pozisyonu vardı?