Bir hedge fonu kurtarıldı

Salih NEFTÇİ

Neredeyse 7 senedir piyasalarla ilgili yazılar yazıyoruz. Bu kadar ‘‘konu bolluğu’’ ile dolu bir dönemi hatırlamıyoruz.

Ama 1994 krizi de dahil olmak üzere, konuları bütün açıklığı ile ele almak da hiç bu kadar zor olmadı.

Bir yanda okurları bilgilendirme görevi, diğer yanda dikkat edilmesi gereken bazı önemli ilkeler.

Çizgi nerede çizilecek?

Muhafazakâr davranıyoruz. Ama...

Neyse, bir hedge fonu nasıl kurtarıldı görelim.

OPERASYON

Dün bu köşede duyurduğumuz olay.

Toplam varlıkları 90 milyar dolar (kabaca Türkiye milli gelirinin yarısı kadar) olan Long Term Capital Management (LTCM) adlı hedge fonu bir süredir zor durumdaydı.

Amerikan Merkez Bankası FED evvelsi gün bir operasyon düzenledi ve söz konusu fonu kurtardı. Amerika'nın önde gelen bankaları Federal Reserve önderliğinde bir araya geldiler ve LTCM'ye sermaye aktardılar.

Olay gazetelerin manşetlerine çıkınca evvelsi gün Wall Street düştü. Bu da dün Avrupa borsalarını vurdu.

İMKB'deki düşüşün arkasında da aslında bu gelişmeler var.

HEDGE FONU NE DEMEK?

Hedge fonlarını okurlara yıllar önce duyurmuştuk.

Bu kurumlar genellikle denetim mekanizmalarının dışında çalışan fonlardan oluşuyor. Örneğin, FED bu fonların işine karışmıyor. Çünkü küçük yatırımcıları uyarmış, ‘‘1 milyon dolarınız yoksa girmeyin’’ demiş.

Riskliler.

Normal fonlar kâğıtlarda sadece ‘‘long’’ gidebilirken, hedge fonları herhangi bir kâğıdı ‘‘short etme’’ hakkına da sahipler.

Bu teknik açıklamanın ‘‘Türkçesi’’ şöyle:

Normal bir fonu alalım. Yatırımcının parasını alıyor. Bu parayı hisse senedine, bonolara veya dövize yatırıyor. ‘‘Long’’ gidiyor, yani bu enstrümanları satın alıyor. Enstrümanların fiyatı artsa fonun değeri artacak.

Hedge fonları da aynı şeyi yapma hakkına sahip. Ama buna ek olarak kendilerine ait olmayan hisse senetlerini veya bonoları borç alıp satma gibi uygulamalara da girebiliyorlar. Bu ise ‘‘normal’’ fonlara yasaklanmış.

KREDİLİ İŞLEMLER

Oysa kâğıt short'lamak bir çeşit kredi.

Diğer bir deyimle Hedge fonları yatırımlarını büyük çapta sağladıkları kredilerle gerçekleştiriyorlar.

Elinde 100 varsa, 900 borçlan, 1000 yatır... Büyük oyna... Hisse senedi veya bono yüzde 1 artarsa sen 10 kazanırsın. (Çünkü 1000'in yüzde 1'i 10 eder.)

Bu çeşit bir kaldıraç etkisi kullanan hedge fonları yatırımcılara büyük kazançlar sağlamışlardı.

Örneğin LTCM 1996 yılında yatırımcılara yüzde 35'in üzerinde bir getiri verdiydi.

Ama kredili alımlar bu kurumlara zarar da verebiliyor. (Çünkü fon 1 kaybedeceğine, 10 kaybedebiliyor.)

Nitekim hedge fonları son aylarda büyük zararlar yazmaya başladılar. (LTCM'nin aldığı pozisyonu yarın tartışacağız.)

SONUÇ

LTCM'nin kurtarılması konusunda Amerikan piyasalarında jeton biraz geç düştü. Konu haftalardır arka planda konuşluyordu. Ama önemi ancak Federal Reserve'in operasyonundan sonra anlaşıldı.

Normal olarak FED'in olaya karışmaması gerekiyordu. Çünkü LTCM bir hedge fonu. Yani bilinçli olarak, Amerikan denetim mekanizmasının dışında kalmayı kararlaştırmış bir kurum. Fona para yatıranlar aldıkları riski bilen zenginler.

Federal Reserve'in buna rağmen LTCM'yi kurtarmayı yeğlemiş olması, oyunculara yeni bilgiler vermiş oldu.

---