Aşırı iyimserliğin zararı

Salih NEFTÇİ

Geçen hafta borsa ve bono piyasası büyük prim yaptı. Bu spekülatif hareketin arkasında bazı gerçek nedenler var. Ama oyuncuların kendilerinin de kabul ettiği gibi piyasanın tepkisi bu ‘‘iyi haberlerin’’ gerektirdiği dozun çok üstünde.

Borsa ve bono piyasasında 3-4 aya yayılması gereken fiyat hareketleri 3-4 günde gerçekleşiyor. Kazanç hesapları fiyatların daha da yükseleceği üzerinde yoğunlaşıyor.

Kağıdı alanın tek kazanç yolu, bu kağıdı başkasına satmak. Aksi takdirde şimdiki fonlama maliyetleriyle taşınan kağıtlar daha uzunca bir süre zarar yazdıracak.

Oyun sadece spekülasyona dayalı olarak oynanıyor.

SPEKÜLATİF KOŞULLAR

Piyasalardaki iyimserlik havasının önceden duyurulmasında bu köşenin, başka bir özel yayınımızın ve piyasalarla yaptığımız toplantıların ne kadar etkili olduğu profesyonellerin yapacağı bir değerlendirme.

Ancak piyasaların verdiği aşırı tepkiden dolayı bir noktanın kamuoyu önünde açıkça vurgulanması gerekiyor.

Yeni bir iyimserlik dalgasının yaşanma olasılığını bundan iki hafta önce özel bir yayınımızda profesyonellere duyurmuştuk.

Şu sözlerle:

‘‘Piyasa büyük bir olasılıkla önümüzdeki aylarda gelebilecek önemli bazı iyi haberlere her seferinde aşırı dozda iyimser tepkiler verecek ve fiyatları 1997 başında olduğu gibi aşırı seviyelere yükseltecektir. Bu haberlerin arasına serpişen olumsuz gelişmeler düşüşlere neden olacaktır. Faizler bir kere ciddi biçimde düştükten sonra olumsuz tepkiler de aşırı boyutta olabilir.

Önemli bir başka noktayı vurgulayalım. Biz bu spekülatif hareketi ve piyasaların yaptığını doğru bulmuyoruz. Bizim öğrendiklerimizde, uluslararası piyasalarda verdiğimiz danışmanlık hizmetlerinde yaptığımız toplantılarda aktardığımız ilkeler bu çeşit spekülasyonları içermiyor.

Ama bizim görevimiz bu ilkeleri savunmak olduğu kadar, piyasalarda yaşanabilecek olanları da elden geldiğince objektif bir şekilde önceden dile getirmek.

Bu aralar olan da bu.

Türkiye finansal piyasalarındaki oyuncuları artık uzunca bir süredir izliyor, davranış tarzlarını biliyoruz. Sözkonusu gelişmelerle, Türkiye finansal piyasalarındaki oyuncuların davranışını biraraya getirdiğimizde piyasalarda büyük bir spekülatif hareketin başlama olasılığını yüksek görüyoruz. (6 Ekim 1997)

AŞIRI TEPKİNİN TEHLİKESİ

Bundan iki hafta önce kaleme alınan bu görüşler, bugün daha da geçerli. Bu nedenle şimdi de kamuoyuna yönelik olarak tekrarlamakta yarar var:

Aşırı iyimser tepkiler tehlikeli.

... Tehlikeli, çünkü piyasaların tepkisi bu şekilde gider ve borsa her gün yüzde 2-3 yükselir, bono faizleri her gün yüzde 1 düşerse, altı ay sonra bazı oyuncuları çok zor durumda bırakacak gelişmeler yaşanabilir.

Piyasalarda oluşacak çalkantılar şu anda yapılmak istenenlere zarar verir.

SAĞDUYU

Kağıtlar büyük prim yaparken profesyonellerden tribünlere çekilip yaşananları dışarıdan seyretmelerini elbette bekleyemezsiniz. Gençler benzer kazançları kendileri de realize etmek isteyeceklerdir.

Sorumlulukları burada üst yönetimlere düşüyor. Trader'larca üstlenen riskler yakından izlenmeli. Ters gelişmelerin nelere mal olacağı önceden hesaplanmalı.

Risk yönetimine her zamankinden de fazla ihtiyaç duyulacak bir dönem başlıyor.