1996'da dış açık 20.4 milyar dolar

Salih NEFTÇİ

Evet. Bir yıldan fazla sürdü.

Evvelsi gün Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yapılan bir açıklamayla 1996 yılı ihracatının 23.2 milyar dolar, ithalatının da 43.6 milyar dolar olarak revize edildiği kamuoyuna duyuruldu.

Bu revizyonla dış ticaret açığı 1996'da 20.4 milyar dolara çıkmış oluyor.

DİE'den dün yapılan açıklama ise, 1997'de bavul ticaretinin 3-4 milyar dolar civarında olduğunu gösteriyordu.

Bunlar, bazı yorumcu ve akademisyenleri bir kez daha düşündürmesi gereken rakamlar.

BİR İDDİA

Bundan bir yıl önce yaptığımız hesaplarda 1996 yılı dış ticaret açığının 20 milyar doları aşacağını bu köşede ısrarla yazmıştık. Daha doğrusu, 1996 dış açığı için ocak ayı gibi 22 milyar dolar demiş, bunu sonradan 20 milyar dolarlık psikolojik sınıra çekmiştik.

Çünkü dış ticaret rakamları o zamanlar gecikmeli açıklanıyordu.

Binbir dereden su getiriliyordu.

O günlerde dolar marka karşı yüzde 30 değer kazanmamıştı ve dış açık en kritik gösterge konumundaydı. Bir dizi ekonometrik çalışma yapmış, istatistiksel testler kullanmış ve dış açığın 1996'da 20 milyar doların altında kalmasının çok düşük bir olasılık olduğunu bulmuştuk.

Bu kritik değişkenin 1996'da 20 milyar doları aşacağını ısrarla vurgulamıştık.

İLK RAKAMLAR

Sonra, 1996 Eylül ayından itibaren dış açık rakamlarının değişmeye başladığını fark ettik. ‘‘Belki şanstır’’ dedik. Bekledik.

Rakamlar yine ‘‘değişik’’ çıktı.

Sonunda, ilk yayınlanan rakamlarda 1996 yılı dış ticaret açığının 20 milyar doların altında kaldığı duyuruldu.

İki olasılık vardı.

Birinci olasılıkta istatistik ve ekonometri yöntemleri yanlış bir sonuca ulaşmış, ortada bir neden yokken aylık dış açık rakamları kendiliğinden değişmiş olabilirdi.

İkinci olasılık rakamların ekonomi yönetiminin bilinçli veya bilinçsiz ‘‘çabaları’’ sonunda düşmeye başlamış olmasıydı.

Yayınlanan rakamlara mı inanacaktık?

Yoksa istatistiksel yöntemlere mi?

Emin olun üzerinde çok düşündük.

Ve istatistiksel yöntemlere inanmaya karar verdik. ‘‘1996 yılı dış ticaret açığı 20 milyar doları aşacak’’ dedik.

Bundan geri de dönmedik.

SONUÇ

Elbette bu gibi konular hele Türkiye'nin çalkantılı siyaseti içinde çabuk unutuluyor.

Yazanlar. Çizenler.

Konuşanlar...

Şimdi hatırlamayabilirler.

Elbette (yine) binbir dereden su getirilebilir. ‘‘Şu nedenlerden...’’

‘‘Hayır... Bu nedenlerden...’’

Fark etmez.

Ankara'dan yapılan açıklamaya göre, 1996 yılı dış ticaret açığı 20 milyar doları aşmış oluyor.

Bavul ticareti de 3-4 milyar dolar.

(Not: Dün bu köşede çıkan yazıda ERM yerine EMU kısaltmasını kullanmışız. Gereksiz bir dikkatsizlik. Yazının mantığı ve ERM'in Türkçe çevirisi doğru.)

---