Aşamalı devrimler teorisi

**

1947 yılında dünyada ilk kez ticari bilgisayar üreten bir şirket kuruldu.

Bu şirketin adı Eckert-Mauchly Computer idi.

1950 yılında Remington Rand isimli bir başka şirketin himayesi altına girmek zorunda kaldı.

Sebep bilgisayarların değersiz olması değildi.

Sebep bu teknolojiyi anlayabilen ve destekleyecek finansal desteğin olmayışıydı. O dönemde tüm finans kapital desteği, var olan teknolojilerin yayılmasına gidiyordu.

Echert-Mauchly Computer kurucuları eğer 30 yıl sonra bu işe kalkışmış olsalardı Bill Gates gibi dünyanın en zenginleri arasında yer alacaklardı.

Zamanlama yanlıştı!

**

1950’lerde inovasyon için finansal desteğin adresi üretim odaklı sermaye idi.

Yani Bell Laboratuvarı gibi büyük şirketler ve Amerikan Devleti yatırımları gerçekleştiriyordu.  

Sermaye piyasası kaynaklı yatırımcılar, yani belli bir finansal getiri beklentisi olan yatırımcılar 1950’lerde yeni teknolojilere yatırım yapmıyordu.

 **

Aslına bakarsanız 1770’lerden bu yana var olan bir trend söz konusu idi.

Ama 1950’lerde kimse bunun farkında değildi!

**

Uzun zamandır araştırmalarını takip ettiğim Prof. Carlota Perez bu trendi çalışmalarıyla ortaya koydu.

Bugün Fred Wilson, Chris Dixon, and Marc Andreessen gibi dünyanın en saygın teknoloji yatırımcılarının kendi yatırım tezlerini geliştirmek için başvurdukları teori Carlota’nın Teknoloji Devrimleri teorisidir.

Son 250 yıl içinde yaşanan en büyük kalkınma dalgalarını analiz eden bu teori önümüzdeki 20-30 yıl içinde dünyanın yepyeni bir teknoloji devrimi ile karşı karşıya kalacağını öngörüyor.  

Aynı zamanda bu teori şu anda yaşadığımız Bilgi Teknolojileri Devrimi’nin, Yayılma Aşaması’nda olduğunu öngörüyor.

**

Profesör Carlota Perez Venezuela doğumlu bir bilim insanı.

Dünyanın en ileri dijitalleşmiş ekonomilerinin oluşturduğu D-5 grubundan daha önceki yazılarımda bahsetmiştim. D5, yani Dijital 5, 2014 yılında İngiltere, İsrail, Güney Kore, Yeni Zelanda ve Estonya tarafından kurulmuştur.

Carlota, Estonya’daki Talinn Instutute of Technology olmak üzere Cambridge, LSE gibi okullarda araştırmalarına devam ediyor.

Aynı zamanda Silikon Vadisi’nde ve Avrupa’da birçok şirketin görüşlerine başvurduğu bir araştırmacı.

**

Carlota 1770 yılından başlayarak 2007’ye kadar olan dönemi 30 yıl süreyle inceliyor.

Ve anlıyor ki, bu 250 yıl içinde dünyanın karşılaştığı 5 büyük kalkınma dalgası birbirleriyle çok benzer bir S-eğrisi izliyor.

Her yeni teknoloji dalgası iki aşamada ortaya çıkıyor.

İlk 25-30 yılı Kurulma Aşaması.

Son 25-30 yılı Yayılma Aşaması.

Bu kurulma ve yayılma aşamaları arasında da bir veya iki finansal gerileme yaşanıyor.

Eğer örneklendirirsek …

Kurulma Aşaması:

Finansal sermaye desteği ile 1908 yılında Ford Model T otomobili üretildi.

1913 yılında Model T için çoklu üretim hattı teknolojisi geliştirildi. Tüm bu teknolojiler finansal beklentisi olan yatırımcılar tarafından desteklendi.

1908 – 1929 yılları arası Petrol, Otomobil & Çoklu Üretim Teknoloji devriminin Kurulma Aşamasıydı.

1929 – 1943 yılları arasında çok büyük bir ekonomik kriz yaşandı. 2. Dünya savaşı.

Yayılma Aşaması:

1943 sonrası ise Amerikan Devleti hızla toplumsal düzenlemeler yapmaya başladı. Üretim odaklı sermaye 1943 sonrası kalkınmayı destekledi.

Her aile bir araba alarak şehir dışındaki evlerine taşındı.

Bu evlere beyaz eşya ve diğer ihtiyaçlar alındı.

Teknolojinin yaygınlaşması ve yasal düzenlemelerin yapılması ile toplumda büyük bir talep oluşur.

Amerika’da bu döneme orta sınıfın altın çağı denir.

Kurulma Aşamasının Genel Özellikleri

- Daha önceden var olmayan pazarlar ortaya çıkar.

- Piyasa sermayesi yatırımları gerçekleştirir.

- Bazı ülkeler hızla öne çıkar.

Yayılma Aşamasının Genel Özellikleri

- Bu dönemde teknoloji yaygınlaşmaya başlar.

- Üretimde verimlilik odak noktasıdır. Ürün inovasyonu yerini süreç inovasyonuna bırakmıştır.

- Yatırımlar üretim sermayesi tarafından gerçekleştirilir.

- Bazı ülkeler hızlı çıkışlar gerçekleştirebilir. (1895’de Londra’nın finanse ettiği küresel altyapı kalkınmasından İngiltere değil Amerika faydalanmıştır.)

İki aşama arasında gerçekleşen finansal gerileme, Kurulma Aşaması’ndaki fazlalıkları temizleyerek Yayılma Aşaması’nın önünü açar.

**

Şu anda içinde bulunduğumuz Bilgi Teknolojileri Devrimi

Kurulma Aşaması Intel’in 1971’de 4004 ile dünyadaki ilk mikroprosesörü üretmesi ile başlıyor.

Kişisel bilgisayarlar, mobil telefonlar, yapay zeka da dahil olmak üzere bir çok yeni teknoloji keşfediliyor.

Genel olarak finansman sermaye piyasalarındaki yatırımcılardan geliyor.

İlk mikroprosesörden yaklaşık 30 yıl sonra 2000 yılında İnternet kaynaklı şirketlerdeki pervasızlığın ortaya koyduğu balon patlıyor ve dot-com krizi ortaya çıkıyor.

Yine Internet ve yazılımları pervasızca kullanan finansçıların sebep olduğu bir başka balonda 2007 yılında kriz olarak karşımıza çıkıyor.

**

Bugün Bilgi Teknolojileri Devrimi, Kurulma Aşaması’nı ve finansal gerilemelerini atlatmıştır.

Şu anda içinde bulunduğumuz dönem Bilgi Teknolojileri Devrimi Yayılma Aşaması’dır.

**

Carlota Yayılma Aşaması’ndaki tehditlerin başında daha önceki teknoloji devriminden kalmış dinozorların yeni teknolojilerin yayılmasına izin vermemesini listeler.

**

Yayılma Aşaması’nda, devletin yeni teknolojilerin kullanımını yaygınlaştırarak, talep yaratması önemlidir.

**

Dünya Sanayi 4.0’ı konuşurken çoğu Türk şirketinin Sanayi 2.0 seviyesinde olduğunu söyleyen uzmanların sayısı hiç de az değil.

Devletimizin hazırlanan Sanayi 4.0 yol haritasını bir an önce hayata geçirmesi, bilgi teknolojilerinin topluma yayılması açısından büyük önem taşıyor.

KOBİlerin ve büyük şirketlerin var olan tüm bilgi teknolojilerini kullanarak üretim yapabilmesi, Türkiye’yi ekonomik olarak güçlendirecek ve zenginleştirecektir.

**

Bu yolda Türkiye Varlık Fonu (TVF) liderlik edebilir.

TVF, Bilgi Teknolojileri Yayılma Aşaması’nda Türkiye’nin tüm KOBİ ve şirketlerini kapsayacak milli projeleri önceliklendirebilir.

TVF’de toplanan kaynaklar üretim sermayesi olarak kullanılarak ülkenin üretim kapasitesi Sanayi 4.0 seviyesine yükseltilebilir.

Bilgi Teknolojileri Devrimi Yayılma Aşaması’nda olduğumuz bu dönemde, Milli Bilgi Teknolojileri Yaygınlaştırma projemiz neden olmasın?

**

Katar, Suudi Arabistan gibi ülkeler doğal kaynakları sebebiyle daha kolay finansal kaynak oluşturabilen ülkelerdir. Şu anda büyük sorunlar yaşayan Uber gibi bir şirkete Suudi Varlık Fonu 3,5 milyar dolar yatırım yapmış olabilir. Ama bu TVF’ye örnek olmamalıdır.

TVF’nin kaynaklarını içeride milli üretime yönelik kullanmak önceliği olmalıdır.

**

Neden Türkiye Sanayi 2.0 seviyesinden Sanayi 4.0 seviyesine büyük bir ivmeyle çıkamasın?

Neden Türkiye önümüzdeki 20 yıl boyunca bilgi teknolojileri devriminin yayılma aşamasını verimli bir şekilde atlatıp, bir sonraki yeni teknoloji devriminin kurulma aşamasına kendini hazırlayamasın?

Twitter: sbinici_