TUZ ŞEHRİ ÇANKIRI

Çankırı, kaya tuzu, rezervleri bakımından dünyanın en zengin ve en eski kaynaklarından birine sahip. Hititler döneminden beri kullanıldığı tahmin edilen, binlerce yıldır kazılarak ortaya çıkan tuz yatakları, aynı zamanda ülkemizin de en büyük ve en eski kaya tuzu madeni. Bu dev madenin bir kısmı ise turizm amaçlı kullanılıyor. Adeta bir yeraltı tuz şehri görünümündeki alanlarda düzenlemeler devam ediyor.

Kaya tuzundan üretilen heykeller, çeşitli ışık efektleri ile yapılan aydınlatmalar, oturma bankları turizm projesinin şimdilik tamamlanan aşamaları. Ancak bu projenin en önemli bölümü sağlık turizmine yönelik. Astım, bronşit gibi akciğer rahatsızlıklarının tedavisine yönelik tuz terapi adalarının yapılması planlanıyor. Çünkü tuz madenlerinin sağlığa faydalı etkisi yüzlerce yıldır biliniyor.

Ağustos ayının gölgede 40 dereceyi bulduğu Çankırı sıcağında bu efsane serin mağaradan hiç çıkmak istemedim. Üstelik mikrop ya da bakterinin barınamadığı bu şifalı ortamda akciğerlerimizin de temizlendiğini hissettik. Ancak hırka ya da mantonuzu mutlaka yanınıza alın çünkü muhteşem mağaranın içi neredeyse 12-14 derece. 

Çankırı tuzuna yönelik analizler ve farklı ülkelerdeki tuzlarla yapılan karşılaştırmalar sonucunda Çankırı tuzunun dünyadaki en saf tuzlar arasında olduğu, hiçbir ağır metali içermediği tespit edilmiş. Bu doğal tuz neredeyse 84 elementin olduğu ve bunların da insan sağlığına faydalı mineralleri içerdiği de yapılan araştırmalarla ortaya koyulmuş.

Bu muhteşem yeraltı tuz şehrinde Uluslararası Tuz Festivali düzenlendi, tuzda etler pişirildi ve yöresel yemekler sergilendi.

Aslında Çankırı bir keçi memleketi. 60’lı yıllara kadar tiftik keçisi yetiştiriciliği çok popülermiş. Çankırı tuzuyla beslenen keçinin etinin lezzeti dillere destanmış. Bizi davet eden Çankırı Belediyesi İl Kültür Müdürü Ethem Yenigürbüz, keçi yetiştiriciliğinin yeniden canlandırılmasını çok arzu ediyor. Burası ayrıca bir mantar cenneti. Cincalaz, kanlıca, saçak ve ebişke çok seviliyor. Aynı zamanda kavun, karpuz, salatalık ve yeşil ince biberiyle de biliniyor.

YEŞİL FASULYE  KAVURMASI LEZZETİ

Çankırı Belediyesi yöresel mutfak kültür evinde Demet Koçhisarlı’nın hazırladığı kahvaltı benim için unutulmazdı. Çocukluğumun en sevdiğim lezzetlerinden olan yeşil fasulye kavurmasına, kıyma (yani sızgıç) ve bol baharat ekleyerek olağanüstü bir lezzet ortaya çıkarmıştı. Yeşil kabağın sadece dış kabuğuyla yaptığı yumurtalı kabak kavurma da çok iyiydi. İleşkü dedikleri sucuk içi ise bol baharatıyla damağımızı şenlendirdi. İnce ekmeğin içine peynir koyarak muska şeklinde sarıp kızarttıkları yoka nuskasında ise değirmende çekilmiş yerli, kepekli köy buğdayının tadını hissedebiliyorsunuz. Ama içi cevizli yazma çöreğini yerken tüm damak hafızamın canlandığını hissettim. Golot, peksimet, kete gibi birçok lezzeti çağrıştıran yazma çörek bence hamur işlerinin kraliçesi olmalı. Coğrafi işaretle tescillene hameyli tatlısı ise cevizli ev baklavasının en yakın rakibi olabilir. Peynirli cevizli erişte, sarımsaklı yoğurtla terbiyelenen tutmaç çorbası, ehlibilir kurabiyesi, Beypazarı kurusuna benzeyen az şekerli nokul (nohul), kelem aşı gibi pek çok yemek çeşitliliğine sahip çok zengin bir mutfak. Yoka dedikleri ince yufka ekmeğine sarılmış küpecik peyniri ve yanında kızılcık eyşilisi ise benim için bulunmaz bir ziyafet. Çökelek ile tulum peyniri arasında bir lezzete sahip olan küpecik peynirine eşlik eden vitamin deposu kızılcık şurubu, sizler için de eşsiz bir kahvaltı deneyimi olabilir. Üstelik gün boyu enerji dolu olacaksınız.

Çankırılılara, “bugün ne yiyelim” diye sorarsanız hep bir ağızdan “sarımsaklı et olsun” diyeceklerdir. Çünkü buraların efsane lezzeti. Sadece dış kabuğu alınan sarımsak, minik arpacık soğanlar ve orijinalinde kuzu ya da erkeç (keçi) etiyle kendi suyunda pişiriliyor. Kadın yarışmacıların her biri kendi dokunuşlarıyla hazırladıkları sarımsaklı et tabaklarını sunarken gözleri ışıldıyordu.

Tatlı kategorisinde ise her zaman coğrafi işaretli höşmerim ile yumurta tatlısının tatlı bir rekabeti olur. Un helvasını sevenler üzeri petek ballı höşmerime, şerbetli tatlıları sevenler ise bol yumurtalı revani görünümlü yumurta tatlısına oy verirler. Ben mi? Ben hâlâ yufka ekmeğe sarılı küpecik peyniri ve kızılcık eyşilisi peşindeyim.