Aman dikkat: Çiy ve kırağı dikkatsiz şoförleri kapar!

Önce bir düzeltme yapalım: Çiy ve kırağı havadan yağmaz, yere düşmez. Kırağı donmuş çiy değildir. Bir daha "kırağı yağdı" ve "çiy düştü" demeyin!

Sabah havadaki su buharının yerde yoğuşarak oluşturduğu su damlacıklarına çiy denir. Yerdeki nem miktarı, çiy oluşumu için önemli. Uzun bir süre kuru kalan yerlerde ise çiy olma ihtimali düşük. Yağıştan sonra yerin ve bitki örtüsünün kuruması bir kaç gün sürer. Bu durumda dikkat! Eğer yağışlı bir günden sonra geceleyin hava açık ve sakin ise sabahleyin çiy oluşabilir.

ÇİY KÖPRÜYÜ SEVER

Çiy oluşması için, beton, asfalt, metal ve bitki yüzeyleri idealdir. Bitkiler, buharlaşma ve terlemesi nedeniyle nemli yüzeylere sahiptir. Bu nedenle bitki yüzeylerinde daha önce ve daha fazla çiy oluşur. Köprü, viyadük ve otomobil gibi yüzeyler ise çok hızlı bir şekilde soğur. Bu nedenle beton ve metal yüzeyler çiy oluşabilen en uygun yüzeylerdendir. Yüksek basınç merkezinin hákim olduğu bulutsuz geceler, sakin veya hafif rüzgár, nemli yer yüzeyi ve geceleyin yüksek çiy noktası sıcaklığı çiy oluşumu için çok uygundur. Eğer çiy oluştuktan sonra cisimlerin sıcaklığı düşmeye devam ederse, çiy donarak "beyaz çiy" olarak adlandırılan buz topaklarına dönüşür.

Çiy, otomobillerin üzerinde su tabakası oluşturabilir. Bu, sadece dışarıyı görebilmek için camları temizlenmesi gibi bir sıkıntı oluşturur. Bazen de çiy nedeniyle yollar ıslak bir zemin halini alır. Yolları kurutmak mümkün olmadığına göre, "çiy tehlikesinin" bilincinde olmayan sürücülerin yoldaki hızlarıyla girdikleri köprülerde aracı kontrol etmesi zorlaşır.

Havanın "çiy noktası sıcaklığı", sıfır derecenin altına düştüğünde "kırağı noktası sıcaklığı" olarak adlandırılır. Kırağı, havadaki su buharının direkt olarak sıvı hale geçmeden buza dönüşüp çok soğuk yüzeylerde birikmesiyle oluşur. Birikmeyle olan kırağı ayrıca beyaz kırağı olarak bilinir. Birikmeyle olan kırağı bitki örtüsünü, otomobil gibi yüzeyleri kaplar. Bu kırağı yeterli kalınlıktaysa, sanki etrafa hafif kar yağışmış gibi manzara oluşur. Havadaki su buharı soğuk yüzeylerde birikerek beyaz buz kristallerine dönüşür. Bu buz (gizli buzlanma gibi) genellikle renksiz ve şeffaftır. Kırağının beyaz rengi ise bazen buz kristallerinin içinde sıkışan havadan kaynaklanır.

HAVA İLE ZEMİN SICAKLIĞI FARKLI OLABİLİR

Eğer kırağı araçları bir sır gibi kaplarsa, sabahleyin bizi geciktirir: Eğer sıcaklık sıfır dereceye yakınsa, araçların camlarındaki kırağı şeklinde oluşmuş buzlar kolayca temizlenebilir ve araçların çamları çabuk ısıtılabilir. Sıcaklık -5 Co veya altına düşerse buzu yok etmek zorlaşır. Düşük sıcaklıklarda buz daha iyi yapışır. Böylece kırağı nedeni ile aracı trafiğe hazırlamak zaman alır ve yollar buzlu bir zemin halini alınca sürücülerin aracı kontrol etmesi de zorlaşır. Bu durumda da yollarda, özellikle köprü ve viyadüklerde araç hızı sürücüler tarafından dikkatlice ayarlanmalıdır. Sırf bu ve benzeri nedenlerle, İstanbul Büyük Şehir Belediyesi köprü ve viyadüklerin girişlerine "Gizli Buzlanma. Köprü ve Viyadükler Yoldan Önce Donar!" şeklinde uyarı levhaları koymuştur.

Meteorolojide hava sıcaklığı yaklaşık olarak yerden 1,5 - 2 metre yükseklikte ölçülür. Bu nedenle yer yüzeyindeki cisimlerin sıcaklığı ile hava sıcaklığı çoğu zaman farklıdır. Bazen hava sıcaklığı sıfır derece olunca yer yüzeyi sıcaklığı donma noktasının üzerinde olabilir. Bazen de yer yüzeyi sıfır derecenin altında bir sıcaklığa sahipken hava daha sıcak olabilir. Yani, hava sıcaklığına hiç aldanmamak gerekir! Özetle, çiy ve kırağı oluşumunu tahmin edebilmek için meteoroloji mühendislerinin kapsamlı bir hava analizi yapması gerekir...

Baharların ve kış mevsimlerinin sakin ve açık günlerinde kırağı tarımı da olumsuz etkiler. Siz bu mevsimlerde görülen dolunayın, "Kırağılı ay" olduğunu unutmayın. Soğuyan hava, yamaçlardan aşağı akarak vadi ve çukur bölgelerde toplanır. Buralardaki bahçe ve tarlalarla birlikte yollar da kırağıdan büyük ölçüde etkilenir. Ağaçların alt dallarındaki meyveleri ve çukurlardaki yolları kırağı çalması bu nedenle daha fazla görülür.

Özetle hava sıcaklıklarının 5 Co civarında seyrettiği zamanlarda yol, köprü, viyadük gibi yüzeylerin sıcaklığı çiy veya kırağı noktasına düşmüş olabilir. Bu nedenle, sürücülerin hava sıcaklıkları donma noktasının hemen üzerinde olduğu zamanlarda ıslak zeminlerde, köprü ve viyadüklerde çok dikkatli araç kullanması zorunludur...