Evde hayvan beslemek günahtır, kedi iyidir, köpek kötüdür

BU İDDİALAR TAMAMEN HURAFE

İslamiyet hayvanlara nasıl bakıyor? Hz. Muhammed’in kedileri çok sevdiğini biliyoruz. Peki halk arasında bazen duyduğumuz, köpeklerin aynı derecede sevgiye layık olmadığı iddiaları doğru mu? İslam’a göre hayvanlar, insanlar için mi yaratılmış? Onlara ne istersek yapabilir miyiz? Osmanlı döneminde hayvanlarla ilgili ne gibi düzenlemeler vardı? Bu soruları, İslamiyet’te hayvan haklarına yönelik makaleleri bulunan Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Şükrü Özbuğday’a sorduk.

HAYVANLARI SEVEN BİR DİN

İslam dini, çevreye, hayvanlar da dahil bütün canlılara sevgi ve merhametle davranmayı emreder. Hayvanları seven bir dindir. Kuran-ı Kerim’de Hz. Peygamber "Merhamet edene Allah da merhamet eder, siz yerdekine merhamet edin ki, gökteki de size merhamet etsin" diye buyurur. Hayvanlardan söz edilen ayet ve hadisler incelendiğinde hayvanlara bazı hakların verildiği görülür. Bazı surelere, Bakara (inek), Fil gibi, hayvan isimleri verilmiştir. Bazı ayetlerde de diğer canlıların tıpkı insanlar gibi Allah’a ibadet ettiği, kuşların da bir dilinin, bir ibadet ve tembihinin bulunduğu belirtilir.

İLAHİ İRADEYE DAYALI HAKLARI VAR

İslam’da hayvanlara tanınan haklar insanlar tarafından verilen, yani beşeri kaynaklı haklar değildir, üstün bir iradeye, ilahi iradeye dayanır. Hçbir hayvana kötü davranılamaz, zalimce işlem yapılamaz, meşru bir gerekçe olmadan öldürülemez. İnsanların çevresinde yaşayan türden hayvanlar, uyumlu bir biçimde yaşama ve üreme hakkına sahip. İnsanlar, kendi çıkarları ya da eğlenceleri için bu uyumda ya da şartlarda değişiklik yapamaz. Çalışan hayvanların da hakları vardır. İş süresi ve yoğunluğu sınırlandırılmalı. Ayrıca güçlerini artırıcı bir beslenmeye ve dinlenmeye hakları var. Hayvanlar insanların eğlencesi değildir.

HAYVAN DÖVÜŞLERİ DİNE AYKIRI

Hayvan türlerinin ve neslinin devamı açısından önemli olan ava da ayet ve hadislerde değiniliyor. Doğal dengeyi bozan ve eğlence amaçlı avcılığa izin verilmiyor. Hayvanların yaratılış gayeleri doğrultusundan saparak, fıtrat harici işlerde kullanılması İslam’a aykırı. İbn Abbas’ın rivayetine göre "Peygamberimiz dövüştürmek için hayvanları birbirine kışkırtmayı yasaklamıştır." Horoz, deve, boğa, köpek, koç ve diğer hayvanları dövüştürmek bu yasak içinde yer alır. Bunlar aynı zamanda hayvanlara eziyet etmektir.

EVDE BESLEMEK GÜNAH DEĞİL

Evde hayvan beslenmesi günahtır diye bir şey yok. Onlar biz insanlara emanet. Hayvan haklarıyla ilgili bir diğer önemli husus onların temizlik, bakım ve beslenmelerine özen gösterilmesi. Hz. Peygamber, bilinçli bir şekilde bir hayvanı gıdasız bırakarak ölümüne sebebiyet veren kişinin karşılayacağı acı sonucu belirtiyor, bu hususta insanları uyarıyor.

KÖPEK GİREN EVE MELEK GİRMEZ RİVAYETİ YANLIŞ

Dinimizde kedi iyidir, köpek kötüdür, diye bir ayrım yok. Köpeklerle ilgili rivayetler doğru değil. Kuran-ı Kerim ve Hz. Peygamber bütün canlılara merhamet, şefkat tavsiye ettiğine göre bu tip inanışlar Kuran’la çelişkili. Ebu Hureyre’nin naklettiği bir rivayette Hz. Peygamber şöyle anlatır: Günahkar bir kadın bir kuyunun yanından geçerken, kuyunun başında bir köpeğin susuzluktan dilini çıkarıp solduğunu görür. Kadın ona acıyarak ayağına giydiği ayakkabılarla kuyudan su çeker, köpeğe verir. Allah da onu bağışlayıp cennete sokar.

İŞKENCE VE EZİYET YASAK

Hayvanlara ilişkin ayet ve hadislerde eziyet ve işkence yasağı vurgulanır. Eziyet ve işkence, fiziki olabileceği gibi, manevi de olabilir. Yüzüne vurularak dövülmesi, hedef alınıp atış yapılması, yüzüne dövme yapılması, dövüşmeleri için hayvanların kızıştırılmaları, hayvanların kulağından çekilmesi, hadislerde işkence olarak kabul edilerek kesin bir dille yasaklanmıştır.

KUŞUN YUVASINI BOZMAK BİLE GÜNAH

Hadislerde hayvan hakları konusunda ısrarlı bir şekilde vurgulanan husus, onların yaşam haklarıdır. Peygamberimiz hayvanların faydasız ve keyfi bir şekilde öldürülmesini yasaklamıştır. Kuş yuvalarının bozulmaması, yumurta ve yavrularının alınmaması için emir verdiğine, alınmış olan yavru ve yumurtaların yerlerine iade edilmesi gerektiğine dair rivayetleri ve bazı hayvanların derilerinin elbise, eyer vs. şeklinde kullanılmasını yasaklaması göz önüne alınacak olursa, hassasiyet daha iyi anlaşılır.

KURBAN KESİMİ ACISIZ OLMALI

İslam’a göre, bazı hayvanların yaratılış gayesi, insanların gıdalarını teminden, yüklerini taşımaktan ibarettir. Bu gayeye hizmet için olan hayvanları keserken, kendilerine en az acı verecek şekilde yapmak insani bir görev sayılmıştır. Hz. Peygamber, hayvan keserken bile ona şefkatli olunmasını, eziyet edilmemesini emreder. Onun açık ve ısrarlı talimatına göre, kurban kesimi, hayvanın acı çekmesini en aza indirecek şekilde olmalıdır.

EŞEĞE AĞIR YÜK VURULUR MU?

Osmanlı devrinde sahipsiz hayvanların bakımı için vakıflar kurulduğunu hatırlayalım. İkinci Beyazıd devrinde hazırlanan 1502 tarihli İstanbul Kanunnamesi’nde şöyle deniyor: "Ve ayağı yaramaz bargiri işletmeyeler. Ve at ve katır ve eşek ayağını gözedeler ve semerin göreler. Ve ağrı yük vurmayalar; zira dilsüz canavardır. Her kangısında eksük bulunursa, sahibine tamam ettüre. Etmeyeni ve eslemeyeni gereği gibi hakkından gele." Bunun gibi birçok örnek var.

DİYANET HAYVAN HAKLARINI SAVUNUYOR

Diyanet İşleri Başkanlığı, insanların birbirine karşı görevlerinin yanı sıra insanların diğer canlılara karşı görevlerini yerine getirme konusunda da toplumumuzu aydınlatıyor. Sık sık vaazlarda, hutbelerde bu konuya yer veriliyor. Ayrıca televizyon ve radyo programlarında hayvan sevgisi, hayvan hakları ve çevre, doğa bilinci sık sık vurgulanıyor. Süreli yayınlarımızda da hayvan sevgisiyle, canlılara merhametle ilgili çok sayıda makalemiz var. Bundan sonra da yayınlanmaya devam edecek.Deniz BİLİROĞLU

Konformist hayvanlara ısıtmalı yastık

Evde yaşayan kedi ve köpeklerin, minderleri ve yastıkları ne kadar çok sevdiğini hepimiz çok iyi biliriz. Aslında onların tercihleri sahipleri gibi kanepe ve yatakları kullanmaktır ama birçok evde bu konuda kesin yasaklar olduğu için bazıları sahiplerinin onlara ayırdığı minderler veya yastıklarda uyur. Şimdi bu yastıkların kışlık modeli çıktı. Makine Yüksek mühendisi Erol Kara, Avrupa’da örnekleri olan, tedavi ve konfor amaçlı elektrikli sıcak yastıklar üretti. 42-47 dereceye kadar ısınan bu yastıkların kedi ve köpeklerin vazgeçilmezleri olacağını iddia ediyor: "Hayvanlar sıcak yastıklara bayılır. Bu yastıklar da tam onların hoşuna gideceği gibi 42-47 derece arasında ısı veriyor. Koltuk ve kanepeler de böylece kurtarılmış oluyor. Sadece yastıkların üzerine yattıkları için ortalıkta fazla tüy olmuyor. Yeni doğan kedi ve köpekler bu yastıklar sayesinde çevreye daha kolay uyum sağlıyor." Yastıkların kabloları, kedi ve köpeklerin kemirmesine karşı korumalı. 1 saatte yaklaşık 5 kuruş enerji tüketen ve 5 yıl garantili olan yastıkların kediler için olanları 123, köpekler için olanları ise 150 YTL. Pet shoplarda bulabilirsiniz. Cahit AKYOL

Kedi ve köpeklerde vestibular sendrom

Vestibular sistem, kedi ve köpeklerde yer çekimine karşı vücudun dengede tutulması, vücudun kas yapısı ve duruşu ile ilgili olarak informasyonun sağlanması, beden ve kafa hareket halindeyken göz hareketlerini kontrol ederek cisimlerin sabit görülmesine imkan sağlanmasıyla ilgili görevleri olan bir denge organı. Vestibular sendrom ya da vestibular hastalıklar denen sağlık problemleri, belli bir sebebe bağlı olarak ortaya çıkabildiği gibi çoğu kez hiçbir belirgin sebep yokken de görülebilir. Sebebi bilinmeyen vestibular hastalıklara idiopatik vestibular sendrom denir.

İç kulak enfeksiyonları en bilinen sebeplerinden birisi. En az rastlanan sebebi ise vetibular merkezde veya ona yakın yerlerde ortaya çıkan tümörler. Hastalık en çok orta ve ileri yaştaki kedi ve köpeklerde görülüyor. Başın dik tutulamaması ve bir yana doğru eğri durması, dengesiz yürüme ve düşme, gözlerin sürekli bir yandan diğer yana hareket etmesi ve kendi ekseni etrafında dönme gibi belirtileri var. Baş dönmesi ve denge problemine bağlı olarak çoğu kez kusma ve iştahsızlık da ortaya çıkabiliyor.

Bu ve benzeri belirtiler ortaya çıktığında vakit kaybetmeden veteriner hekiminize danışmalısınız. Eğer problem kulak enfeksiyonlarından kaynaklanıyorsa, enfeksiyonun tedavisiyle birlikte sendrom da kademe kademe ortadan kalkacaktır. Eğer enfeksiyon dışında sebeplerden ortaya çıktıysa, veteriner hekiminizin tedavileri olumlu sonuç verecektir. Sebebi bilinmeyen bir şekilde seyrediyorsa, genel durumunu destekleyen tedaviler ve yanı sıra denge problemi nedeniyle karşılaşabileceği yaralanmalara karşı alınacak tedbirler oldukça yardımcı olur. Vestibular hastalıkların büyük çoğunluğunda problem, uygun tedavilerle zaman içinde ortadan kalkar. Ancak nadiren de olsa hastalığın sebebine göre hafif düzeyde denge problemi ve başı dik tutamama gibi belirtiler kalıcı olabilir.