Şişmanlık bulaşıcı mıdır?

Ama Harvard profesörü Nicholas Christakis’e göre şişmanlık bulaşıcı.

Harvard kampüsünde Profesör Nicholas’ı ilk dinlediğim de herkes gibi ben de şaşkınlık içindeydim. Daha sonra hemen ‘Connected’ adlı kitabını alıp, okudum.

Gerçekten de bilimsel veriler ile tezini doğruluyordu.

NASIL YANİ?

Birinci dereceden arkadaşlarınız şişmansa, sizin şişman olma ihtimaliniz % 45.

Arkadaşlarınızın arkadaşı şişmansa, sizin şişman olma ihtimaliniz % 25.

Arkadaşlarınızın arkadaşlarının arkadaşları şişmansa, sizin şişman olma ihtimaliniz %10.

Etrafınızdaki şişman insan sayısı azaldıkça, sizin şişman olma ihtimalinizi azalıyor. Bu tesadüf olamaz.

Ama bunun sebebi ne? Gerçekten bir sebep-sonuç ilişkisi mi var, yoksa başka bir açıklama mı var?

(Şişmanlığın bulaşıcı olması için sebep-sonuç ilişkisi olması gerekiyor.)

BENZERLİK

İlk akla gelen açıklama şişman insanların birbirleriyle arkadaş olmayı seçiyor olması.

Nasıl güzel kızlar güzel kızlarla, zengin insanlar zengin insanlarla, hemşehrililer birbirleriyle takılıyorsa, şişman insanlar da birbirleriyle takılıyor olabilir.

Benzer insanlar birbirini çeker prensibi.

ORTAM

Akla gelen başka bir açıklama: şişman insanlar aynı ortama ve yapıya maruz kalıyordur.

Örneğin, bir köyün geleneğinde çok yağlı yemek varsa, oradaki kişilerin çoğunun şişman olması normaldir. Kayserili’lerin ve Aksekili’lerin ticarette iyi olması gibi.

SEBEP-SONUÇ İLİŞKİSİ

Üçüncü açıklama da sebep sonuç ilişkisi üzerine kurulu. Ben şişmansam, arkadaşımın da şişman olmasına sebebiyet veriyor olabilirim.

İşte bu durumda şişmanlık bulaşıcı oluyor.

Acaba hangi açıklama daha baskın?

ARAŞTIRMALAR

Prof. Nicholas Christakis’in araştırması her üç açıklamayı da destekliyor. Ama en çok da üçüncü açıklamayı. Yani şişmanlık bulaşıcı.

Bu araştırma binlerce kişinin son 30 yıldaki kiloları ve sosyal ağları incelenerek yapılıyor.

Siz şişmanlarsanız, arkadaşınızın şişmanlama ihtimalini %57’i artırıyorsun. Aynı şekilde arkadaşınız şişmanlarsa, o da sizin şişmanlama ihtimalinizi %57’i artırıyor.

AÇIKLAMA

Peki, şişmanlık nasıl bulaşıyor? Prof. Nicholas’e göre bu da iki yol ile oluyor.

(Kan yolu veya cinsel yol ile değil, rahat olun!)

İlk olarak arkadaş ortamında önerilen (şişmanlatıcı) davranışlara, gruba uymak adına siz de evet diyorsunuz. Böylece arkadaşlarınız şişmanlamanıza sebebiyet veriyor.

İkincisi ve en önemlisi de şu:

İnsan davranışlarını içinde bulunduğu grubun normları belirliyor. Eğer bir gruptaki kişiler şişmanlıyorsa, gruptaki insanların kilolu olma ile ilgili görüşleri değişiyor.

Şişmanlık kabul edilebilir bir norm haline dönüşüyor. Demek ki şişmanlık çok da kötü bir şey degil diye düşünülüyor.

Bu iki mekanizmadan dolayı bir grupta şişmanlık başlayınca, bu yayılmaya başlıyor.

Kısacası şişmansanız, arkadaşlarınızı suçlayabilirsiniz.