Ödül, performansı artırır mı?

Çünkü ödül iç motivasyonu öldürür.

Ama ödülün başka bir zararı da var. Stresi artırarak performansı düşürüyor.

ARAŞTIRMA

Carnegie Mellon Üniversitesi profesörü George Loewenstein bu görüşü ispatlamak için bir araştırma yapıyor.

Denekleri üç gruba ayırıyor ve onlara 6 farklı görev veriyor. Her denek 6 görevi de başarıyla tamamlarsa, para kazanıyor. Ama her grup için para miktarı farklı.

Birinci gruba bir günlük ücretin değerinde, ikinci gruba iki haftalık ücretin değerinde ve üçüncü gruba da beş aylık ücretin değerinde para veriliyor.

(Bu arada deney Hindistan’da yapılıyor. 5 aylığın karşılığı sadece 100 TL.)

SONUÇLAR

Sizce hangi grup en başarılıdır?

(Deneyden önce aynı soru Stanford Üniversitesi MBA öğrencilerine soruluyor ve çoğu ‘üçüncü grup en iyi grup olur’ diyor.)

Sonuçlar araştırmacıların tahmin ettiği gibi çıkıyor.

En başarılı grup, birinci grup (yani en az para alan grup) ve en kötü grup büyük farkla 3. grup çıkıyor.

Para deneyden önce verildiği zaman ve iyi yapamazsanız geriye alacağız dendiği zaman, performans daha da kötüleşiyor.

BENZER DENEY

Benzer deney bu defa MIT (Massachusetts Institute of Technology) öğrencileri ile daha az para ile yapılıyor. Benzer sonuç çıkıyor ama bir farkla.

Mekanik işlerde, para değeri artıkça performans artıyor.

Yaratıcılık ve düşünme gerektiren işlerde para değeri artıkça performans düşüyor.

BAŞKA BİR DENEY

Başka bir deney de bu çağın en iyi sosyal psikologlarından biri kabul edilen Roy Baumeister tarafından yapılıyor.

O da aynı sonucu buluyor. İş sonunda verilen ödül/para artıkça, performans kötüleşiyor.

(Bu arada Baumeister başka deneyler de yapıyor. Aynı para gibi, ortamdaki izleyici sayısı ve rekabet ortamı artıkça da performans kötüleşiyor.)

NEDEN

Birçok neden var ama bir tanesi işin yarattığı stres.

İş sonunda kazanılacak para ne kadar yüksek olursa, risk o kadar fazla oluyor.  Risk artıkça, stres de artıyor. Stres de performansın kalitesini düşürüyor.

‘Stres neden performansı düşürüyor’ sorusu, başka bir yazının konusu ama kısaca şöyle diyebiliriz.

Stresli durumda beden; düşünme, muhakeme, açlık, acı, konsantrasyon ve cinsellik gibi bütün süreçleri durduruyor ve sadece hayatta kalma üzerine yoğunlaşıyor.

Üniversite sınavında da aynı süreç yaşanmıyor mu?

Bir kişiden, özellikle yaratıcı işlerde, yüksek performans bekliyorsak, o işi çok yüksek bedellere ve sonuçlara bağlamamalıyız.

Okullarda verilen ödüller ve notlar, şirketlerde verilen primler, aileler tarafından verilen ödüller hep aynı etkiyi yaratıyor.

Google şirketine bakın. Herkes zamanının %20’sini kendi yaratıcılık projesine verebilir. Hiç bir bedel ve stres yok. Bu yüzden dünyanın en yaratıcı şirketi.

www.facebook.com/bolatozgur