İnsan neden başarıdan korkar?

Ben de ‘Başarısız olmaktan korkuyor olabilirsiniz’ dedim.

‘Olabilir, ama asıl endişem biraz daha farklı’ dedi.

‘Terfi alırsam, diğer insanların yargılarından korkuyorum’ diye ekledi.

‘Ben de terfi alırsanız, ne olur?’ diye sordum.

Biraz düşündükten sonra ‘Çok hırslı ve acımasız algılanırım. Böyle algılanmak istemem’ dedi.

Dinleyicim başarısızlıktan değil, tam tersi başarılı olmaktan korkuyordu.

Başarı korkusunu farketmek

‘Başarı’ bazı insanlar için olumsuz anlam taşıyor. Örneğin, okullarda çalışkan öğrenciler inek olarak etiketlendiği için, çoğu öğrenci çalışmayı bırakıyor.

Bunun gibi başarıya yüklenen olumsuz anlamlar insanda korku yaratıyor.

Peki, nedir bu olumsuz anlamlar?

Beklentileri karşılayabilir miyim?

Başarılı olduğunda insan, daha çok talep gelecek ve beklentiler artacak.

Bu beklentileri karşılamak da enerji ve zaman gerektirecek. (Bir de beklentileri karşılayamama korkusu var ama bu başarı değil, başarısızlık korkusu.)

Bu beklentileri karşılamaya hazır olmayan insanlar başarıdan korkabilir.

Keyfim kaçacak mı?

Başarılı olduğu zaman insan farklı sorumluluklar alacak ve farklı dünyalara girecek. Yani değişecek.

Bu da yeni davranışlar öğrenmeyi gerektirecek. Böylece de rahatlık alanından çıkacak.

İşkolik olma ihtimali ve stres artacak. Keyfi kaçacak. Bu da başarıyı engelleyebilir.

Başarı benim için tehlikeli mi?

Başarı artınca insan daha çok göz önünde olacak. Eleştiriler artacak.
Düşmanlar çoğalacak.

Böylece de zarar görme ihtimali artacak.

Bu eleştirileri karşılayamayacağını düşünen veya düşmanlar ile savaşmayı göze alamayan insanlar başarıdan korkacaktır.

Benim başarım diğer insanlar için tehlike mi?

Bazı kişiler başarıyı diğer insanlara zarar vermekle bir tutuyor.

Özellikle bir kişinin başarısı, diğer insanların başarısızlığı anlamına gelince.

Okullarda yapılan yarışmalar ve ailelerin çocuklarını diğer çocuklar ile karşılaştırması insanların başarıya negatif anlamlar yüklemesine sebebiyet veriyor.

İhanet mi ediyorum?

Özellikle zor koşullarda büyüyen insanlar, başarılı olduğu zaman, geride kalan arkadaşlarına veya ailesine ihanet ettiğini düşünebiliyor.

Başarıları artıkça arkadaşları ve aileleri arasında uçurum da artıyor.  Suçluluk hissedebiliyor.

Onlar tarafından bencil olarak etiketlenmekten de korkuyor.

‘Sen ünlenince/zengin olunca bizi görmezsin’ gibi ifadeler bu korkuyu yaratan en büyük söylemlerden.

Bu tür söylemler kişide ihanet etmiş duygusu uyandırabiliyor.

Başarıyı hak ediyor muyum?

Aslında en büyük sebeplerden bir tanesi bu.

Bilinçaltında ‘Başarı kim, ben kimim?’  varsayımı varsa, kişinin başarılı olma ihtimali çok düşük.

Birçok insan hayal ettiği başarıyı kendisine yakıştırmadığı için denemekten bile vazgeçiyor.

Ben bunu ilişkilerde de gözlemliyorum. Deli gibi aşık olduğu erkeğin evlenme teklifini onu hak etmediğini düşünerek reddeden kızları gözlemledim.

Şimdiye kadar hep başarısızlık korkusu üzerinde durmuştum ama başarı korkusunun bilincine varınca, bunu birçok kişide gözlemledim.

Kariyerinizde yükselemiyorsanız, bir işi sürekli erteliyorsanız ya da tembellik yapıyorsanız, başarı korkunuz bir neden olabilir. İrdelemekte yarar var.

Not: Tartışmalara katılmak istiyorsanız, http://www.facebook.com/pages/%C3%96zg%C3%BCr-Bolat/169121696433187 adresindeyim.