GeçmiÅŸe neden özlem duyarız?

Çağ değişti, deriz. Eskiden böyle miydi, deriz.

Neden acaba?

Evet çağın değişmiş olması bir etken. Ama olayın bir de psikolojik boyutu var.

Nasıl mı?

Deney

1897 yılında İngiliz bilim adamı Francis Galton kendi üzerinde ilginç bir hafıza deneyi yapıyor.

Eline bir kağıt, kalem alıyor ve başlıyor yürümeye.

Etrafında gördüğü her şeyi yazıyor.  Yazdığı her objenin yanına o objenin hatırlattıklarını da yazıyor.

Örneğin, at arabası yazdıysa, onun karşısına da kırmızı şapka, doğum günü gibi hatırladıklarını yazıyor.

Bir obje yaklaşık 7 tane yeni obje hatırlatıyor.

Galton analize başlıyor. Tarihin ilk hafıza deneyinde çok ilginç sonuçlar ortaya çıkıyor.

Sorun

Keşfettiği en önemli bulgulardan bir tanesi şu. Hatırladıklarının çoğu hayatındaki sorunlarla ilgili.

Örneğin, evinde bir gün boru patlıyor, tamirciler geliyor ve evde kazı yapıyor. O anı hatırlıyor.

İnsan beyni farklı olmayan, işleyen ve çalışan sistemlere çok dikkat etmiyor. Ne zaman bir sistem bozulsa ya da insan farklı bir şeyle karşılaşsa, buna dikkat ediyor ve hatırlıyor.

(Bu bulgu okullar için çok önemli. Bilgi çocuklara sorun/problem halinde sunulmazsa, çocuk dikkat etmiyor ve hatırlamıyor.)

Çocukluk ve gençlik

Asıl bizim için önemli olan bulgu şu:

Hatırladıklarının %85’i çocukluğu ile ilgili. Sadece %15’i son 5 yıla ait.
Bu bilgi beynin ve hafızanın çalışması ile ilgili çok önemli bilgi veriyor. Neden böyle acaba?

İlk anılar

İlk deneyimler doğal olarak çocukluk dönemine ait.

İnsanlar bu  dönemde bir deneyim yaşadıklarında, bunlar ile ilgili beyinlerinde yeni bir model oluşturuyor.

Tüm detayları ve ayrıntıları tek tek beyne işliyor. Bu ilk model beyinde çok güçlü yer tutuyor.

Daha sonraki deneyimlere insan şöyle bakıyor:

Hmmm ben bunu yaşadım. Geç.
Hmm ben bunu biliyorum. Geç.
Bu tanıdık. Geç.

Beyin yeni bilgiyi tanıdık diye detaylı  kayıt etmiyor.  Dolayısıyla bu deneyimlerin tadını çıkartamıyor.

İlk deneyimler daha güçlü

İlk deneyimler tüm detaylarıyla kayıt edildiği için çok güçlü. İnsan doğal olarak her zaman çok güçlü olan ilk deneyimlerini hatırlıyor.

İlk öpüşmeyi hatırlıyor. İlk bayramları hatırlıyor. İlk okul yıllarını hatırlıyor.

Sonraki benzer deneyimler yeni bir model oluşturmadığı için yeni bir tat da vermiyor.

Yani aslında biz geçmişe değil, bir olayla ilgili yaratılan ilk güçlü deneyime özlem duyuyoruz.
 
Bu sorunu nasıl çözeriz?

YaÅŸanan her anı, ne kadar benzer ve tanıdık olursa olsun, ilk defa deneyimliyor gibi yaÅŸamak. Her anı ilkmiÅŸ gibi bütün bilincimizle yaÅŸamak.Â

(Hayırlı öpüşmeler!)

www.facebook.com/bolatozgur