Çocukları ödülle cezalandırmayın! (2)

Yapılması gerekeni bilmek için, ödül tam olarak nasıl sorun yaratır onu anlamak gerekiyor.

ÖDÜL, ASIL SORUNU ÖRTER

Ödül, cezadır. Çünkü asıl sorunu görmezlikten gelir.

1970’lerde Ford Vakfı, Hindistan’daki aşırı nüfus artışını engellemek için bir kampanya başlatıyor.

Ailelere, aile planlaması ile ilgili seminerler veriyorlar. Onları motive etmek için de o günlerde çok moda olan radyolar hediye ediyorlar.

Ama çalışma başarılı olmuyor.

Tam tersine insanlar, hediye edilen radyolardan müzik dinleyerek daha çok çocuk yapıyor.

Çalışma neden başarılı olmuyor?

Çünkü Ford Vakfı, Hindistan’ın asıl sorununu anlamadan böyle bir çalışmaya giriyor.

O dönemlerde Hindistan’da emeklilik sistemi olmadığı için, insanlar çocuklarını güvence olarak görüyor. İnsanların kafasında “ne kadar çocuk, o kadar çok güvence” mantığı var.

Doğal olarak da asıl sorunu anlamadan verilen ödül, bir işe yaramıyor.

ÖDÜL, ORTAMI GÖZARDI EDER

Çok bilindik bir hikâye vardır. Adam hastalanan balığını akvaryumunun içinde doktora götürmüş. Doktor balığı muayene etmiş. Adam sormuş: Balığımın nesi var, doktor bey?

Doktor, “balığınız gayet iyi ama akvaryumunun suyu hasta” demiş.

Adam, “nasıl yani?” diye sormuş.

Doktor da “suyun oksijeni yok ve sağlıksız” demiş.

Aynı mantıkla çocuğu irdelemeden önce, çocuğun içinde bulunduğu ortamı ve kültürü anlamak gerekiyor. Çünkü sorun çoğu zaman orada oluyor.

Diyelim ki çocuk ödev yapmıyor.

Veli, “ödevini yaparsan oyun oynayabilirsin” diyor.

Bu ödül, çocuğun neden ödevi yapmadığını anlamaya çalışmıyor. Sadece ödevin yapılması üzerinde duruyor. Çocuğun sorunu olmasa, ödevi zaten yapar.

Çocuk neden ödev yapmıyor?

Sorun ortamda olabilir. Yani, suda!

Ödev mi sıkıcı? Ödev yapmanın yararını görmemiş mi? Öğretmen ödevi laf olsun diye vermiş ve çocuk bunu anlamış mı?�

Yaramazlık yapan çocuklara, öğretmen ceza olarak ödev verdiği için; çocuğun kafasında ödev cezadır mantığı mı var?

Çocuk üstün yetenekli olduğu için yazmayı mı sevmiyor mu? Aile, çocuğa ödev konusunda çok baskı yaptığı için çocuk değersiz hissediyor ve tepki mi gösteriyor?

Tabi ki sorun çocukta da olabilir.

Bilgisi mi yok? Kendine güveni mi yok?

NE YAPILMALI?

Ödül, birçok sorun yaratır.�

Ama ödülün yarattığı en büyük sorun yukarıda bahsettiğim sorundur: davranışın altında yatan asıl sorunu ve sorunu yaratan ortamı görmezden gelir.

Ödül, asıl sorunu zamanla daha da derine gömer. Derine gömülmüş bir sorunu çözmek de çok zordur. Bu anlamda ödül, bir cezadır aslında.

Yapmanız gereken ilk şey, asıl sorunu keşfetmek.�

Bu da öyle hemencecik olmaz.

Kültürü, ortamı ve asıl sebebi çok iyi analiz etmek, güven ve diyalog üzerine kurulu bir ilişki geliştirmek gerekir.

Ödülün yarattığı diğer sorunları ve ne yapılması gerektiğini sizler ile zaman zaman paylaşacağım.